Podstawowym zadaniem Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FSUSR) jest finansowanie świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego rolników. Zbierając na ten cel składki, znacznie wyższe niż wypłacane rolnikom świadczenia, FSUSR gromadził coraz większy majątek, którego część marnotrawił na nieefektywne i nielegalne inwestycje, które w badanym okresie wyniosły prawie 36 mln zł…
Kontrola, którą przeprowadziła Najwyższa Izba Kontroli, objęła Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników i 13 podmiotów realizujących projekty dotowane z jego środków. Ponadto w jednej z dotowanych organizacji nie udało się zakończyć kontroli, bowiem ją utrudniano. NIK zbadała lata 2017-2020 oraz okresy obejmujące działania związane ze środkami, których rozliczenie nastąpiło w terminie objętym kontrolą.
Jak informuje NIK, FSUSR prowadził też działalność gospodarczą, która w latach 2017-2020 wygenerowała przeszło 8 mln zł strat. Udzielono bez właściwej podstawy prawnej przeszło 50 mln zł dotacji innym podmiotom, najczęściej organizacjom zawodowym rolników. W przypadku czterech z dotowanych organizacji NIK powiadomiła prokuratury o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw.
Majątek FSUSR zwiększał się kosztem ubezpieczonych rolników, składki nie malały, a niskie świadczenia nie rosły. Przykładowo, ok. 60% wypłacanych z FSUSR świadczeń dotyczyło zasiłków chorobowych. Do końca 2021 r. zasiłek ten przysługiwał w wysokości 10 zł za jeden dzień niezdolności do pracy, od 30 do 180 dnia choroby. Wypłacone świadczenia zmniejszyły się stosunku do przypisanej składki z 78,5% w 2017 r., do 57,9% w 2020 r.
Dowiadujemy się również o marnotrawieniu środków pochodzących z Funduszu Składkowego w celu finansowania m.in. nielegalnych i niegospodarczych inwestycji. W ramach przykładu jedną z nich jest zakup nieruchomości w Supraślu za niemal 9 mln zł. W latach 2017-2020 na jej utrzymanie wydano 2 mln zł a przychód z czynszu wyniósł zaledwie 117 tys. zł netto.
Niemniej, marnotrawienie środków to jedno a pozostaje jeszcze druga kwestia, czyli nieprawidłowy sposób udzielania dotacji. Poza finansowaniem świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego, największe wydatki Fundusz Składkowy ponosił na wspieranie podmiotów działających na rzecz rolników i członków ich rodzin. W latach 2017-2020 wykorzystano na to prawie 103 mln zł. Do końca 2018 r. Fundusz nie miał prawa udzielać dotacji innym podmiotom. Niemniej robił to od dziesięcioleci i tylko w latach 2017-2018 udzielił nielegalnie dotacji na sumę 49,7 mln zł, głównie organizacjom zawodowym rolników.
Na uwagę zasługuje również brak oceny efektywności dotowanych zadań. Z prawie 103 mln zł dotacji udzielonych w latach 2017-2020, 64,5% przekazano na promocję zdrowia i profilaktykę zdrowotną realizowaną w formie kolonii i półkolonii dla dzieci. Jednak nie analizowano, jaka forma tego wypoczynku i jakie metody promocji i profilaktyki zdrowotnej najlepiej wypełniają postawione zadania. W wielu pozostałych przypadkach, projekty również nie zawierały informacji wystarczających do oceny efektywności.
Powyższe działania to tylko część tego, co udało się wychwycić Najwyższej Izbie kontroli. Przykro widzieć, że wysokość składek jest znacznie wyższa aniżeli otrzymywane świadczenia a także, że pieniądze te są dysponowane w nienależyty sposób. NIK skierował odpowiednie wnioski do Ministra Rolnictwa a także Rady Nadzorczej FSUSR. Ponadto, zawiadomiono prokuraturę o możliwych przestępstwach ze strony organizacji korzystających z dotacji FSUSR.
Źródło: nik.gov.pl
