Wiosna za pasem, czas zatem rozpocząć przygotowania do kolejnego sezonu w produkcji ziemniaków. Dla wielu gospodarzy, to okres pobudzania oraz podkiełkowywania ziemniaków, który ma przyspieszyć wschody.
Za przyspieszonym zbiorem ziemniaków, poza ceną, przemawiają warunki atmosferyczne panujące ostatnio w Polsce, sprzyjające rozwojowi wielu chorób, w tym groźnych jak np. zaraza ziemniaka. Wegetacja ziemniaków pobudzonych i podkiełkowywanych przebiega w okresie wcześniejszym niż atak choroby. Dlatego warto rozważyć zabiegi przyspieszające wegetację.
Przyspieszać wegetację czy nie?
Do założenia plantacji można wykorzystać sadzeniaki niepobudzone, pobudzone lub podkiełkowane. Postępowanie z sadzeniakami zależy od specyfiki gospodarstwa oraz jego infrastruktury, a ściślej mówiąc, czy pobudzanie lub podkiełkowywanie jest możliwe. Sadzeniaki niepobudzone, to takie, które wysadza się po przeprowadzeniu lustracji pod kątem zdrowotności i rozfrakcjonowaniu nie poddając ich żadnym zabiegom z wyjątkiem zaprawiania jeśli w gospodarstwie jest ono praktykowane. Zabiegami przyspieszającymi wegetację są pobudzanie oraz podkiełkowywanie bulw. Za przeprowadzeniem tych zabiegów przemawia istotne przyspieszenie wschodów. W związku z tym wegetacja przebiega wcześniej, w warunkach bardziej sprzyjających. Ma to duże znaczenie, jeśli chce się otrzymać wysokie plony o dobrych parametrach jakościowych. Ponadto należy pamiętać, że wzrost w korzystnych warunkach termiczno-wilgotnościowych sprawia, że rośliny są mniej wrażliwe na ,,atak’’ ze strony agrofagów. Przyspieszenie wegetacji korzystnie wpływa na zwiększenie odporności na zakażenie chorobami wirusowymi oraz zmniejsza porażenie rizoktoniozą. Plantacje założone z wykorzystaniem metod przyspieszających wegetację są bardziej wyrównane oraz w mniejszym stopniu ulegają zachwaszczeniu. Ponadto pobudzanie oraz podkiełkowywanie pozytywnie wpływa na zdrowie roślin, a tym samym ogólny stan plantacji. Dużym atutem pobudzania oraz podkiełkowywania sadzeniaków jest również lepszy rozwój korzeni. Ziemniaki charakteryzują się ubogim systemem korzeniowym, który w większości znajduje się na głębokości 30–40 cm. W związku z tym każdy dodatkowy korzeń jest bardzo pożądany. Dzięki lepiej rozwiniętemu systemowi korzeniowemu ziemniaki w większym stopniu wykorzystują wodę oraz rozpuszczone w niej składniki pokarmowe. W wyniku pobudzania wzrost plonu wynosi ok. 10%, natomiast po podkiełkowywaniu ok. 20%. W niektórych przypadkach po podkiełkowywaniu wzrost plonu może sięgać nawet 30%. Ma to istotne znaczenie dla wyniku finansowego gospodarstwa.
Pobudzać czy podkiełkowywać?
Pobudzanie oraz podkiełkowywanie są zabiegami wskazanymi w uprawie ziemniaków. Dotyczy to szczególnie uprawy na wczesny zbiór oraz w rejonach, gdzie ziemniaki są intensywnie uprawiane. W rejonach tych presja ze strony agrofagów, szczególnie chorób, jest duża, dlatego wszelkie zabiegi przyspieszające wegetację są pomocą w ich ograniczaniu. Zabiegi w obu przypadkach różnią się między sobą, dlatego należy się z nimi zapoznać i wybrać te najkorzystniejsze dla gospodarstwa. Pobudzanie jest zabiegiem prostym niewymagającym dużych nakładów finansowych oraz pracy własnej. Prace przygotowujące bulwy do sadzenia należy rozpocząć 2–3 tygodni przed planowanym sadzeniem. Pobudzanie jest zabiegiem niewymagającym dodatkowego oświetlenia i można je przeprowadzić w przechowalni lub innych pomieszczeniach gospodarskich. Decydując się na pobudzanie w innych pomieszczeniach należy pamiętać, aby były one w dobrym stanie, a temperatura w nich nie spadała gwałtownie, powodując przemarznięcie bulw. Pobudzając sadzeniaki w pomieszczeniach innych niż przechowalnia warto je przykryć plandeką lub innym materiałem. Temperatura w pomieszczeniach, gdzie przeprowadzany jest zabieg pobudzania powinna przez 10–14 dni wynosić 10–12°C. Przygotowując sadzeniaki do pobudzenia należy pamiętać, aby były one ułożone w warstwach o grubości od 30 do maksymalnie 50 cm. Gdy w oczkach bulw po okresie pobudzania znajdują się białe kiełki o długości 2–3 mm można stwierdzić, że zabieg się udał, a sadzeniaki zostały odpowiednio pobudzone.
Podkiełkowywanie to zabieg zdecydowanie bardziej pracochłonny niż pobudzanie. Decydując się na podkiełkowywanie należy pamiętać, że zabieg ten trzeba wykonać wcześnie – ok. 6–8 tygodni przed sadzeniem w przypadku ziemniaków przeznaczonych do zbioru po 60 dniach od sadzenia. Krótszego 4–6-tygodniowego podkiełkowywania wymagają odmiany przeznaczone do zbioru po 75 dniach od sadzenia. Natomiast odmiany wczesne zbierane po dojrzeniu trzeba podkiełkowywać 4 tygodnie. Podkiełkowywane sadzeniaki należy umieścić w ażurowych lub plastikowych skrzyniach. Bulwy powinny być ułożone w 2, 3 warstwach. Skrzynie należy umieścić w pomieszczeniach dobrze wentylowanych, w których temperatura będzie wynosić ok. 12–15°C, a wilgotność 80–85%. Podczas podkiełkowywania należy kontrolować temperaturę – zbyt wysoka obniży wartość biologiczną bulw, co jest wynikiem wzmożonego oddychania. Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na proces podkiełkowywania jest światło. Należy pamiętać, aby podczas wykonywania tego zabiegu zapewnić bulwom równomierny dostęp światła. Odpowiednie natężenie światła podczas przeprowadzania podkiełkowywania wynosi 150 luksów przez 10–12 godzin/dobę. Stosując światło sztuczne można użyć lamp jarzeniowych o mocy 40–65 W. Zalecane jest, aby do oświetlenia 200–300 skrzynek wykorzystać 5–6 lamp. W pomieszczeniu lampy powinny być rozmieszczone co 4–5 m2. Za małe natężenie światła sprawia, że powstałe kiełki są nadmiernie wydłużone i słabiej osadzone, co sprzyja ich obłamywaniu podczas sadzenia. Ważnym elementem podczas podkiełkowywania jest odpowiednie ustawienie skrzyni. Powinny one być ułożone jedna na drugiej do wysokości ok. 2,0 m, a odległość między rzędami powinna wynosić ok. 0,5 m. Takie ułożenie umożliwia równomierny dostęp światła do wszystkich skrzyń. Warto podczas podkiełkowywania przestawiać skrzynie z góry w dół i odwrotnie. Podczas wykonywania tej czynności należy przeprowadzić kontrolę sadzeniaków. Powinna ona być przeprowadzana raz w tygodniu. Wszystkie zgniłe i porażone bulwy należy usunąć. Sadzeniaki dobrze podkiełkowane mają kiełki o długości od 1,5 do 2,0 cm. Kształt oraz barwa kiełków są cechami charakterystycznymi odmiany w związku z tym mogą wystąpić różnice między podkiełkowywanymi odmianami.
Podczas podkiełkowywania należy kontrolować temperaturę – zbyt wysoka obniży wartość biologiczną bulw, co jest wynikiem wzmożonego oddychania. Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na proces podkiełkowywania jest światło. Należy pamiętać, aby podczas wykonywania tego zabiegu zapewnić bulwom równomierny dostęp światła.
mgr Monika Kardasz
Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu
