Do lipca br. rolnicy będą mogli składać do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski na „Modernizacje gospodarstw rolnych” na inwestycje w tzw. małą retencję (nawodnienia w gospodarstwie).
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dokonało aktualizacji harmonogramu planowanych naborów wniosków w ramach PROW 2014–2020. Harmonogram obejmuje czas do 2021 r. (źródło: https://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/prow-2014-2020.html), a wśród wymienionych terminów planowanych naborów wniosków znalazły się lipiec, październik 2020 r. oraz styczeń 2021 r. – nabór wniosków na nawodnienia w gospodarstwach.
Warunki dofinansowania
Szczegółowe informacje dotyczące zasad dofinansowania znajdują się w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Pomoc jest kierowana do rolników mających gospodarstwa o obszarze do 300 ha (bez względu na wielkość ekonomiczną gospodarstwa). Na inwestycje związane z nawadnianiem będą mogli otrzymać dotację w wysokości do 100 tys. zł na jednego beneficjenta i na jedno gospodarstwo.
Niestety nie można ubiegać się o wsparcie wspólnie np. z sąsiadem, gdyż może być ono otrzymane na inwestycje indywidualne.
Minimalny poziom kosztów kwalifikowanych wynosi 15 tys. zł. Przewiduje się, że zwrot kosztów kwalifikowanych będzie do 50%, a w przypadku młodego rolnika – do 60%.
W przypadku operacji realizowanej w ramach obszaru nawadniania w gospodarstwie wsparcie można otrzymać na inwestycję, tj.:
1) dotyczącą ulepszenia istniejących instalacji nawadniających lub elementu infrastruktury nawadniającej na stanie wód co najmniej dobrym (art. 46 ust. 4 akapit jeden i dwa rozporządzenia 1305/2013),
2) w istniejącą instalację, która wpływa jedynie na efektywność energetyczną, lub polegającą na utworzeniu zbiornika, lub prowadząca do wykorzystywania odzyskanej wody, która nie wpływa na jednolitą część wód podziemnych lub powierzchniowych (art.46 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia 1305/2013),
3) która doprowadzi do powiększenia netto nawadnianego obszaru:
- na stanie wód co najmniej dobrym (art. 46 ust. 5 akapit pierwszy rozporządzenia 1305/2013),
- i jest połączona z inwestycją w istniejącą instalację nawadniającą, na stanie wód mniej niż dobrym (art. 46 ust. 6 akapit pierwszy rozporządzenia 1305/2013).
W związku z powyższym mogą zostać objęte wsparciem następujące rodzaje operacji:
- wykonanie nowego nawodnienia,
- ulepszenie istniejącej instalacji nawadniającej,
- ulepszenie instalacji nawadniającej wraz z powiększeniem nawadnianego obszaru.
Każde takie przedsięwzięcie będzie się musiało łączyć z zainstalowanym systemem pomiaru ilości zużywanej wody. A ponadto w przypadku inwestycji powiększających nawadnianie obszaru inwestycji ulepszających istniejące instalacje trzeba będzie wykazać, że przyczyni się ona do oszczędności zużycia wody na poziomie przynajmniej 10%. Operacje w obszarze nawadniania w gospodarstwie powinny być realizowane maksymalnie w 24 miesiące od dnia zawarcia umowy o przyznaniu pomocy, ale nie dłużej niż do 30 czerwca 2023 r. W operacjach tych rolnicy nie mogą nabywać rzeczy będących przedmiotem leasingu.
Prawo wodne
W listopadzie 2019 r. weszła w życie nowelizacja Prawa wodnego, która wprowadziła zmiany w zakresie przepisów odnoszących się do poboru i korzystania z wód podziemnych lub powierzchniowych na potrzeby nawadniania.
Pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych:
- zwykłe korzystanie z wód – w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5 m3 na dobę jest traktowany jako,
- szczególne korzystanie z wód – korzystanie z wód do nawadniania gruntów lub upraw, a także na potrzeby działalności rolniczej w ilości większej niż średniorocznie 5 m3
Wiele przedsięwzięć będzie wymagało pozwolenia wodnoprawnego, a niektóre z nich zgłoszenia wodnoprawnego (o czym w dalszej części artykułu).
Zgłoszenia wodnoprawnego wymaga:
- wykonanie stawów, które nie są napełniane w ramach usług wodnych, ale wyłącznie wodami opadowymi lub roztopowymi lub wodami gruntowymi o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m2 i głębokości nieprzekraczającej 3 m od naturalnej powierzchni terenu, o zasięgu oddziaływania niewykraczającym poza granice terenu, którego zakład jest właścicielem;
- wykonanie pomostu o szerokości do 3 m i długości całkowitej do 25 m
- przebudowa rowu polegająca na wykonaniu przepustu lub innego przekroju zamkniętego na długości nie większej niż 10 m.
W 2020 r. opłata za przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego wynosi 90,16 zł. Stawka opłaty za wydanie oceny wodnoprawnej wynosi 899,53 zł
Pozwolenie wodnoprawne
Jeśli planuje się np. przeprowadzić pobór wody lub odwodnienie swoich gruntów, to powinno się uzyskać pozwolenie wodnoprawne. Wniosek składa się do nadzoru wodnego, a ten przekazuje go do właściwego organu (zarządu zlewni Wód Polskich, regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wody Polskie). Do wniosku dołącza się operat wodnoprawny, w niektórych przypadkach decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, a inne dokumenty wskazane przez Wody Polskie w np. przypadku dużego poboru wód podziemnych. Czas rozpatrzenia wniosku to miesiąc.
Co wymaga pozwolenia?
Działaniami wymagającymi pozwolenia wodnoprawnego są m.in. (art. 389 ustawy Prawo wodne1):
*usługi wodne (np. pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych; piętrzenie, magazynowanie lub retencjonowanie wód podziemnych i wód powierzchniowych oraz korzystanie z tych wód; uzdatnianie wód podziemnych i powierzchniowych oraz ich dystrybucja; odbiór i oczyszczanie ścieków; wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi);
*szczególne korzystanie z wód (np. odwadnianie gruntów i upraw; użytkowanie wód znajdujących się w stawach i rowach);
*długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej;
*rekultywacja wód powierzchniowych lub wód podziemnych;
*wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
*wykonanie urządzeń wodnych (np. kanały i rowy, sztuczne zbiorniki usytuowane w wodach płynących);
*regulacja wód, zabudowa potoków górskich oraz kształtowanie nowych koryt cieków naturalnych;
*zmiana ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mająca wpływ na warunki przepływu wód;
*prowadzenie przez wody powierzchniowe płynące oraz przez wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, przewodów w rurociągach osłonowych lub przepustów.
Ostateczną decyzję, czy pozwolenie jest wymagane, podejmie właściwa jednostka Wód Polskich.
Opłaty za pozwolenie
W 2020 r. opłata za wydanie pozwolenia wodnoprawnego wynosi 224,88 zł (w 2019 r. było 221,34, a w 2018 r. to 217 zł). W przypadku, gdy w jednej decyzji jest wydanych kilka pozwoleń wodnoprawnych, które nie są tożsame rodzajowo, opłatę (224,88 zł) mnoży się przez liczbę pozwoleń – maksymalna wysokość opłaty nie może przekroczyć 4426,80 zł (w 2018 r. było to 4340 zł). Gdy wykonano urządzenie wodne bez pozwolenia wodnoprawnego można je zalegalizować i należy złożyć do Wód Polskich wniosek o legalizację, ale wówczas trzeba ponieść maksymalną opłatę – 4497,63 zł (w 2019 r. było to 4426,80 zł). Opłaty wnosi się na rachunek Wód Polskich. Stawki opłat zmieniają się co roku, a Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej ogłasza je w obwieszczeniu2).
Jeżeli Wody Polskie nie rozpoczną postępowania w sprawie pozwolenia wodnoprawnego, to można złożyć wniosek o zwrot uiszczonej opłaty. Na złożenie takiego wniosku jest 5 lat – licząc od końca roku, w którym dokonano wpłaty.
Czas obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego to nie dłużej niż 30 lat (art. 400 Prawa wodnego). Od tej reguły jednak są wyjątki – nie dłużej niż 20 lat obowiązuje pozwolenie na szczególne korzystanie z wód. Ponadto nie dłużej niż (art. 414 ust. 7 Prawa wodnego):
*10 lat – obowiązuje legalne pozwolenie dotyczące wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi;
*4 lata – obowiązuje pozwolenie na wprowadzanie ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów;
*5 lat – wiąże pozwolenie na wydobywanie z wód powierzchniowych, w tym z morskich wód wewnętrznych wraz z wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej oraz wód morza terytorialnego, kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu.
Okresy te liczone są od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
Obowiązek ustalenia okresu, na jaki wydaje się pozwolenie wodnoprawne, nie dotyczy pozwoleń wodnoprawnych na wykonanie urządzeń wodnych, pozwoleń wodnoprawnych na regulację wód oraz pozwoleń wodnoprawnych na wykonywanie robót lub obiektów budowlanych mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej.
Wniosek o ustalenie kolejnego okresu obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego np. na usługi wodne, szczególne korzystanie z wód należy złożyć w terminie 90 dni przed upływem terminu, na który było wydane pozwolenie (art. 414 ust. 2 Prawa wodnego). Do wniosku dołącza się operat wodnoprawny, na podstawie którego wydano dotychczasowe pozwolenie, oraz oświadczenie, że zawarte w nim informacje zachowały aktualność. W tym przypadku opłata jest taka sama jak za wydanie pierwszego pozwolenia (kilku pozwoleń). Gdy informacje zawarte w operacie wodnoprawnym np. nie są aktualne Wody Polskie, w drodze decyzji, odmawiają przedłużenia okresu obowiązywania pozwolenia.
Ponadto Wody Polskie mogą zwiększyć wysokość opłaty. Będzie tak, jeśli nie pokrywa ona rzeczywistych kosztów przeprowadzenia postępowania. Wtedy – razem z pozwoleniem wodnoprawnym – otrzymamy postanowienie informujące o wysokości kosztów postępowania oraz terminie i sposobie ich zapłaty. Na postanowienie możemy złożyć zażalenie. Jeśli nie zapłacimy, to opłata zostanie ściągnięta w trybie egzekucyjnym.
Dodam, że jeśli bez wymaganego zezwolenia korzysta się z usług wodnych to trzeba się liczyć z opłatą podwyższoną np. za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych, ta opłata wyniesie 500% opłaty zmiennej za pobór wspomnianych wód.
Operat wodnoprawny
Operat wodnoprawny sporządza się w formie opisowej i graficznej. Oprócz formy papierowej, obowiązkowe jest jego przygotowanie na elektronicznych nośnikach danych, jako dokument tekstowy, a część graficzną operatu (art. 408 Prawa wodnego) w formie plików typu rastrowego np. pliki JPEG, TIFF, GIF, PNG. Szczegółowe wskazówki co musi zawierać każda forma operatu określa art. 409 Prawa wodnego. Przy czym trzeba liczyć się z dodatkową zawartością niektórych operatów, na których podstawie wydaje się konkretne pozwolenie wodnoprawne. Będzie tak w przypadku operatów na:
*pobór wód;
*wprowadzanie ścieków do wód, ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych;
*rolnicze wykorzystanie ścieków;
*odprowadzanie do wód – wód opadowych lub roztopowych, ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo w systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast;
*wykonywanie na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej.
Nie ma konieczności, aby osoba wykonująca operat wodnoprawny posiadała jakiekolwiek uprawnienia (brak w tym zakresie przepisów). Najlepiej, aby to robił hydrolog, geolog, osoba z przygotowaniem merytorycznym w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz Prawa wodnego.
Ta różnorodność operatów ma odzwierciedlenie w kosztach ich sporządzenia. Firmy wyceniają indywidualnie operaty zależnie od charakteru i rodzaju przedsięwzięcia. Na stronach internetowych takich raczej wycen nie znajdziemy (szukając informacji trafiłam tylko na jedną firmę podającą widełki ceny netto: w 2020 r.: „3000–5000 netto w cenie: wniosek o wydanie decyzji wodnoprawnej wraz z opieką do czasu wydania decyzji.” (w 2019 r. było to „2500–4000 zł netto, w cenie: wniosek o wydanie decyzji wodnoprawnej wraz z opieką do czasu wydania decyzji”).
Moim zdaniem celem operatu wodnoprawnego powinno być uzasadnienie naszych (użytkowników wód ubiegających się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego) potrzeb. W praktyce różnie to bywa. Operat wodnoprawny to narzędzie wspomagające podjęcie decyzji organu wydającego pozwolenie wodnoprawne, stąd musi zawierać cały dostępny materiał dowodowy wraz z dogłębną analizą wszystkich uwarunkowań prawnych, technicznych, środowiskowych itp. Powinien rozwiązywać dany problem i zagadnienie w sposób kompleksowy z uwzględnieniem wszystkich stron, narażonych na oddziaływanie zamierzonego korzystania z wód.
Podstawa prawna
1Ustawa z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 310 z późn. zm.)
2Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 719)
3Obwieszczenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z 16 października 2019 r. w sprawie wysokości stawek opłat za udzielenie zgód wodnoprawnych obowiązujących od dnia 1 stycznia 2020 r. (M.P. z 2019 r. poz. 1031)
4Obwieszczenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z 16 października 2019 r. w sprawie wysokości stawki opłaty legalizacyjnej obowiązującej od dnia 1 stycznia 2020 r. (M.P. z 2019 r. poz. 1030)
5Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487 z późn. zm.)
Katarzyna Rosińska
Współpraca Plantpress
