W wielu miejscach w Polsce trwają zbiory kapusty pekińskiej, która zwykle o tej porze roku trafiała do przechowalni, ale w tym sezonie, ze względu na wzrost cen energii wielu plantatorów zastanawia się czy cena kapusty po przechowywaniu pokryje koszty energii niezbędnej do jej schłodzenia. Ze względu na niską cenę warzywa na rynku część producentów decyduje się jednak na zapełnienie chłodni, zwłaszcza tych z kontrolowaną atmosferą.
Zbiór kapusty pod Kaliszem
W rodzinnym gospodarstwie Piotra (region Kalisza) kapusta pekińska uprawiana jest od 8 sezonów. Na plantacji rozkładane są wężyki do nawadniania kropelkowego, ale ten sezon okazał się na tyle “łaskawy”, że były one wykorzystane tylko jeden raz (na kilka dni przed zbiorem kapusty). Jak informuje plantator, w tym sezonie uprawa kapusty była dużo łatwiejsza w porównaniu do ubiegłych lat. W tym roku opadów było więcej niż w roku ubiegłym, co pozwoliło na komfortowy wzrost roślin i pod koniec października osiągnęły one dojrzałość zbiorczą. Planując przechowywanie główek, to ważne, żeby główki miały wielkość typową dla danej odmiany. Niedorośnięte główki nie nadają się do przechowywania, ponieważ w trakcie późniejszego przygotowania do sprzedaży, po usunięciu zewnętrznych liści, najczęściej są zbyt małe do handlu.
W tym gospodarstwie na zbiór kapusty z przeznaczeniem do długiego przechowywania najlepiej sprawdza się odmiana Bilko. W tym sezonie masa główki oscyluje nawet ok. 2 kg. Zdaniem producenta w tym roku najlepszy termin na sadzenie rozsady przypadał w połowie sierpnia. Jak twierdzi rośliny sadzone 8 sierpnia, swoją dojrzałość zbiorczą miały już w połowie października. Czekając do zbioru listopadowego główki byłyby przerośnięte, a takie nie są trudne w sprzedaży.
Dalsza część teksu pod materiałem wideo.
Zbiór
W czasie zbioru kapusty w tym roku, dość wysoka temperatura w październiku sprzyjała pracy na zewnątrz, ale niestety wiązało to się z koniecznością większego nakładu energii na schłodzenie wyciętych główek pakowanych do komory przechowalniczej. Warto pamiętać, żeby podczas zbioru główek kapusty pekińskiej pozostawić 2-3 liście okrywające główkę. Pozostawienie tych liści ogranicza parowanie i chroni główkę przed uszkodzeniami mechanicznymi w trakcie przechowywania. Nie mogą być one jednak nadgniłe, ponieważ będą stanowiły źródło porażenia roślin przez patogeny. Główki kapusty przechowywane są w skrzyniopaletach na stojąco – wówczas nie ma ryzyka powstania odgnieceń, jak ma to miejsce, gdy główki ułożone są na leżąco.
Niestety infekcje często nie są widoczne jesienią i po zmagazynowaniu główek w przechowalniach występują czasem przykre niespodzianki. Plantatorzy wiedzą, że gdy na części główek pojawiają się objawy zgnilizny, to jest już duży problem, bo choroba zaczyna się szybko rozprzestrzeniać. Jest to trudny moment, ponieważ zwykle dłuższe przechowanie pozwala uzyskać wyższą cenę. Jeśli jednak towar zaczyna się psuć, nie można zwlekać ze sprzedażą.
Sprawcy gnicia
Gnicie główek kapusty pekińskiej najczęściej powodowane jest przez mokrą zgniliznę bakteryjną, wywoływaną przez bakterie z rodzaju Pseudomonas sp. oraz Erwinia sp. Bakterie te zimują w glebie na resztkach porażonych roślin. Wnikają one do rośliny przez uszkodzone tkanki liścia, ale też przez naturalne otwory oraz przez uszkodzenia powodowane przez szkodniki. Mokra zgnilizna bakteryjna objawia się w postaci plam na liściach, początkowo żółto-brązowych, później ciemniejących, wodnistych. Zamierające rośliny wydzielają nieprzyjemny zapach. Gnicie natomiast dolnych partii główek kapusty pekińskiej może być spowodowane wystąpieniem zgnilizny twardzikowej powodowanej przez grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Sklerocja tego grzyba zimują w glebie. Pierwsze objawy porażenia roślin to mokre gnilne plamy, które z czasem pokrywają się watowatym nalotem. Charakterystyczny szary nalot na gnilnych plamach pojawiający się na główkach może być objawem szarej pleśni. I ten grzyb zimuje w glebie, ale także na przechowywanych warzywach. Wprawdzie optymalna temperatura do rozwoju sprawcy choroby (Botrytis cinerea) to 18–21°C, ale zaobserwowano, że proces gnilny następuje nawet w temperaturze 0–4°C.
Warunki przechowywania kapusty
Kapusta pekińska może być przechowywania w zwykłej chłodni, ale wymaga utrzymania wysokiej wilgotności powietrza, na poziomie 90–98%, jednak w takich warunkach istnieje ryzyko występowania szarej pleśni. Z drugiej jednak strony niska wilgotność powoduje szybkie żółkniecie liści i zasychanie brzegów. Optymalna temperatura do przechowywania kapusty pekińskiej to 0–3°C. Warto pamiętać, że kapusta pekińska jest wrażliwa na etylen, dlatego nie powinna być przechowywania z owocami, np. pomidorami czy jabłkami. Etylen powoduje żółkniecie i więdnięcie liści i przyspiesza starzenie się główek. Najlepsze efekty w przechowywaniu kapusty pekińskiej uzyskuje się w chłodni z kontrolowaną atmosferą. Optymalny skład do przechowywania tego gatunku to 3% dwutlenku węgla i 3% tlenu, ewentualnie 1,5–2,5% CO2 oraz 1–2% O2. Temperatura składowania powinna się mieścić w zakresie 0–3°C. Niska zawartość tlenu i wysoka dwutlenku węgla zmniejsza intensywność oddychania kapusty pekińskiej, spowalniając w ten sposób proces starzenia. Takie warunki pozwalają na przechowanie tego warzywa nawet o 2 miesiące dłużej w porównaniu ze zwykłą chłodnią.
Przed nowym sezonem
Jeśli już wystąpiły straty wywołane przez choroby przechowalnicze, warto zdiagnozować sprawców tych chorób, żeby w kolejnym sezonie zaplanować odpowiednią ochronę. W przypadku potwierdzenia występowania zgnilizny twardzikowej trzeba pamiętać, że jest to patogen porażający wiele roślin, m.in. warzywa korzeniowe, bobowate, sałatę i inne. W przypadku tej choroby istnieje możliwość wykorzystania biologicznego środka Contans WG. Zawiera on żywy organizm – grzyb Coniothyrium minitans, przeznaczony do ochrony korzeni i podstawy pędu roślin przed zgnilizną twardzikową. Coniothyrium minitans wyizolowany z gleby ma działanie selektywne i zastosowany doglebowo działa na przetrwalniki grzybów z rodzaju Sclerotinia, powodując ich wyniszczenie, rozpadanie się. Środek Contans WG stosuje się przed planowanym sadzeniem – w formie doglebowego oprysku. Następnie należy wymieszać glebę.
Ponadto na rynku dostępny jest inny środek biologiczny – Polyversum WP zawierający żywy organizm – grzyb Pythium oligandrum, przeznaczony do ochrony strefy korzeniowej i nadziemnej przed chorobami grzybowymi. Niepatogeniczny grzyb Pythium oligandrum jest pasożytem niektórych gatunków grzybów chorobotwórczych. Pythium oligandrum rozkłada strzępki grzybów patogenicznych przez rozkład enzymatyczny, stymulując jednocześnie mechanizmy odpornościowe chronionej rośliny, przez wprowadzenie do nich fitohormonów oraz fosforu i cukrów. Stymulacja ta rozpoczyna się podczas bezpośredniego kontaktu grzybni i młodej tkanki roślin. W uprawie kapusty pekińskiej jest on zarejestrowany przeciwko chorobom przechowalniczym. Zabieg należy wykonać 5–7 dni przed zbiorem kapusty.
Po opróżnieniu przechowalni należy zadbać o oczyszczenie skrzyniopalet i komór z resztek roślin, a najlepiej odkazić pomieszczenia i pojemniki np. za pomocą preparatu Huwa San TR 50.
