Opłaty za ocenę materiału siewnego pozostawały na tym samym poziomie od 2014 roku. Opieszałością w tej kwestii, według NIK, wykazała się PIORiN. Po przeprowadzonej kontroli wydatki producentów mają wzrosnąć. Jednak to nie wszystkie informacje przekazane przez NIK.
Od 1 stycznia 2019 r. do 30 czerwca 2023 r. przeprowadzano kontrolę dotyczącą nadzoru PIORiN nad produkcją i obrotem materiałem siewnym roślin rolniczych. Nadzór PIORiN, jak informuje Najwyższa Izba Kontroli (NIK), „nie zawsze był prawidłowy i rzetelny”. Cennik oceny materiału siewnego nie był aktualizowany od 2014 r., a to nie jedyna nieprawidłowość ujawniona przez NIK.
Niezaktualizowane opłaty za ocenę materiału siewnego
Według ustaleń, GIORiN informował MRiRW o konieczności zmiany przepisów dotyczących cennika, ale nie przyniosło to jednak pożądanych efektów. Również sam Główny Inspektor nie podjął kolejnych działań w celu modyfikacji wysokości opłat. Warto zaznaczyć, że w tym okresie średnia cen towarów i usług konsumpcyjnych wzrosła o 25%.
Na co wpływa brak aktualizacji wysokości opłat? Na uszczuplenie dochodów budżetu państwa. To jednak nie wszystko – kontrola wykazała również zaniedbania w egzekwowaniu wpłat z tytułu wykonania analiz laboratoryjnych.
Nieprawidłowości w przeprowadzanych przez WIORiN inspekcjach
W 17 (na 341) objętych kontrolą WIORiN przypadkach stwierdzono nieprawidłowości. Polegały one na:
- niewłaściwym sporządzaniu protokołów z kontroli pracy kwalifikatora urzędowego,
- prowadzeniu sprawy o dokonanie oceny polowej materiału siewnego w oparciu o niekompletnie wypełnione wnioski,
- braku kontroli pracy urzędowego próbobiorcy.
Część rachunków z tytułu przeprowadzenia oceny materiału siewnego wystawiono z nieprawidłowościami, zdarzyły się także przypadki:
- wydawania etykiet i plomb urzędowych przed uiszczeniem opłaty,
- braku decyzji o zakazie obrotu, nakazie usunięcia lub poddania partii materiału siewnego zabiegom uniemożliwiającym jego użycie (gdy materiał ten nie odpowiadał wymaganiom w zakresie jakości albo wytwarzania, oceny i przechowywania) lub obrotu tym materiałem.
Co kontrola NIK zmienia dla producentów?
Według NIK nieprzygotowanie struktury organizacyjnej GIORiN do nowego stanu prawnego (zmiany przepisów ustawy o nasiennictwie – 1 stycznia 2021 r.) miało wpływ na jakość sprawowanego nadzoru.
W efekcie NIK sformułowała dwa wnioski do MRiRW. Pierwszy z nich wpłynie na wysokość opłat uiszczanych przez producentów. Mają zostać podjęte działania w kierunku doprowadzenia do zmiany przepisów rozporządzenia MRiRW w sprawie opłat związanych z oceną materiału siewnego w zakresie dotyczącym wysokości ustalonych stawek tych opłat.
W drugim wniosku NIK zwraca się o rozważenie zlecenia przeprowadzenia prac badawczych przez jednostki nadzorowane w celu dokonania analizy wpływu sprawowanego nadzoru w zakresie wytwarzania i obrotu materiałem siewnym roślin rolniczych na jakość tego materiału wprowadzanego do obrotu gospodarczego.