Program „Ochrony Roślin Warzywnych” wydawnictwa Plantpress jest przewodnikiem po stale zmieniającej się liście środków ochrony roślin i zakresie ich stosowania, wspomagający podejmowanie decyzji o ochronie warzyw przed organizmami szkodliwymi (agrofagami). Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi agrofagi to patogeny (czynniki infekcyjne powodujące choroby roślin), szkodniki i chwasty powodujące obniżenie plonów roślin uprawnych. Jego integralną częścią jest „ Program ochrony warzyw, przed chwastami”. Odzwierciedla on stan rejestracji herbicydów upublicznionych w końcu stycznia b.r., dlatego konieczne jest jego uzupełnienie.
W każdej roślinie uprawnej, jeszcze przed lub równocześnie z jej wschodami na 1 m2 pojawia się, co najmniej od kilkunastu do kilkudziesięciu, niekiedy nawet powyżej 100 siewek różnych gatunków chwastów, czyli zawsze w liczbie uzasadniającej ich zwalczanie. Największe straty w plonach powodują chwasty towarzyszące warzywom w pierwszej połowie sezonu wegetacyjnego. Podczas wiosennej wegetacji chwasty szybko osiągają kolejne fazy wzrostu i z upływem czasu ich wrażliwość na herbicydy się zmniejsza. Trzeba więc szybko reagować. Dlatego bardzo ważna w tym czasie jest skuteczna eliminacja chwastów.
Jak zwalczać?
Niezależnie od stosowanych metod ich zwalczania zachwaszczenie występuję także w drugiej połowie wegetacji, zwłaszcza po mechanicznej uprawie międzyrzędzi. Każdy zabieg mechaniczny wprawdzie niszczy chwasty, ale też pobudza nowe porcje nasion do kiełkowania i wschodów. Zabiegi mechaniczne przesuszają glebę, stąd należy je ograniczyć do minimum, zwłaszcza w warunkach długotrwałej suszy glebowej, jaka jest w tym roku na znacznym obszarze Polski. Zgodnie z zasadami dobrej praktyki ochrony roślin oraz gospodarowania w rolnictwie zrównoważonym po chemiczne środki ochrony powinno się sięgać tylko w przypadkach uzasadnionych. Wykorzystywanie herbicydów do likwidacji chwastów nie jest zwykłym zabiegiem agrotechnicznym, jak to traktowano przed kilkudziesięciu laty, lecz zabiegiem integrowanej ochrony, niezależnie od stosowanych metod: chemicznych, biologicznych oraz agrotechnicznych. Herbicydy są środkami ochrony roślin. Ich dopuszczanie do obrotu handlowego i stosowania oparte jest na takich samych regulacjach prawnych jak insektycydów i fungicydów. Towarową i opłacalną produkcję warzyw uprawianych na dużej powierzchni, pomimo znacznego postępu w metodach niechemicznych, trudno jest prowadzić bez korzystania z herbicydów a decyzja o wyborze odpowiedniego środka w danej uprawie powinna przede wszystkim opierać się na rozpoznaniu składu gatunkowego chwastów. Tylko w „Programie ochrony„ opublikowanym przez Plantpress w tab.”Wrażliwość chwastów” wymieniono więcej (niż w innych zaleceniach) gatunków, zachwaszczających warzywa i ziemniaki, które powinny być wrażliwe na określone herbicydy.
Zostaną wycofane
Mimo że pojawiają się nowe rejestracje, asortyment substancji czynnych (s.cz.) herbicydów dopuszczonych obecnie do aplikacji w uprawie warzyw jest ograniczony. Ponadto niektóre środki w Unii Europejskiej i w Polsce są wycofywane ze stosowania. Ostatecznym terminem stosowania herbicydów zawierających chloroprofam (Alliacine 400 EC, Criptic 400 EC), zalecanych od kilkudziesięciu lat w cebuli jest 8 październik tego roku. Dotyczy to też desmedifamu, który wchodzi w skład herbicydów Betanal Maxx Pro 209 OD i Beta Pro 209 OD zalecanych w buraku ćwikłowym (ostateczny terminem stosowania 01.07.2020 r.). Utrudni to wybór preparatu dostosowanego do zwalczania gatunków chwastów, które mogą wystąpić na niektórych plantacjach a także przemienne stosowanie środków o różnym mechanizmie działania, co grozi wzrostem zachwaszczenia uodpornionymi biotypami chwastów.
Zwalczanie chwastów w warunkach suszy
Obecnie na znacznym obszarze Polski jest deficyt wody, który z dnia na dzień się pogłębia. Wiele powszechnie spotykanych gatunków chwastów efektywniej wykorzystuje zapas wody w glebie niż uprawiane rośliny negatywnie wpływając na ich wzrost i rozwój. Niska wilgotność gleby uniemożliwia aktywację i skuteczne działanie herbicydów, zwłaszcza doglebowych, zalecanych przed wschodami warzyw zwalczających kiełkujące i wschodzące chwasty, zawierających takie s.cz. jak np.: chlomazon (np. Command 480 EC), pendimetalina (np. Activus 400 SC, Stomp Aqua 455 CS), chlomazon+ pendimtalina (Stallion 360 CS), aklonifen (np. Bandur 600 SC), metamitron (np. Goltix-S 700 SC, Metron 700 SC, Domino 700 SC), fluorochloridon (Racer 250 EC, Vernal 250 EC). Do takich środków wskazane jest dodawanie adiuwantów przeznaczonych do zabiegów tylko z herbicydami doglebowymi, poprawiających skuteczność i stabilne ich działanie w zmiennych warunkach. Można się spodziewać, że w czasie suszy i przy braku nawadniania, pomimo dodatku adiuwantów skuteczność może być niewystarczająca i konieczne będzie użycie herbicydów, które zalecane są po zabiegach powschodowych: np. bentazon (Basagran 480 SL, Globagran SL i inne), wszystkie graminicydy zalecane do zwalczania po wschodach chwastów jednoliściennych (np. Bagira 040 EC, Focus Ultra 100 EC, Select Super 120 EC, Targa Super 05 EC, Fusilade Forte 150 EC, Graminis 05 EC i inne. Aby poprawić ich skuteczność można je stosować z adiuwantami aktywującymi ich działanie dolistne. Informacje dotyczące dodawania adiuwantów do herbicydów doglebowych i działających dolistnie uwzględniono w „ Pogramie …”.
Uzupełnienie „Programu… ”
Do rejestru środków, którymi można odchwaszczać warzywa, dopuszczonych w Polsce w końcu kwietnia b.r. dodano 5 herbicydów nieuwzględnionych w „ Programie”, lub rozszerzono zakres ich stosowania. Są to: Highland HL 480 SL zawierający 480g glifosatu w 1 litrze środka, Balatella Forte 150 EC (s.cz. fluazyfop-P-butylowy – 150 g/l), Quick 05 EC (s.cz. fluazyfop-P-butylowy- 50 g/l), Dubri Bis 600 SC (s.cz aklonifen), Command 360 CS (s.cz. chlomazon). Highland HL 480 SL w dawkach 2,5 – 3 l/ha można stosować po zbiorze przedplonu – od połowy sierpnia do późnej jesieni do zwalczania perzu i innych chwastów w zabiegu jednorazowym, podobnie jak inne glifosaty. Balatella Forte 150 EC jest środkiem z handlu równoległego zalecanym po wschodach w marchwi, pasternaku, pietruszce korzeniowej, buraku ćwikłowym, chrzanie, salsefii, rzepie, brukwi, rzodkwi, rzodkiewce (roczne jednoliścienne / 06-0, 83 l/ha i perz 1, 6 l/ha); w cebuli z siewu, z rozsady i dymki, szalotce, czosnku, selerze korzeniowym, fasoli szparagowej i na suche nasiona, grochu zielonym cukrowym (na strąki), grochu zwyczajnym na świeże i suche nasiona, bobie / 06-0, 83 l/ha i perz 1,7 l/ha); sałacie głowiastej i liściowej, endywii, szpinaku, buraku liściowym, szczypiorku, selerze naciowym, pietruszce naciowej, rabarbarze, szparagu (tylko roczne jednoliścienne 06-1,25 l/ha). Quick 05 EC zwalcza chwasty jednoliścienne po wschodach (roczne jednoliścienne 1- 1,5 l/ha i perz 3 l/ha). Można go aplikować po wschodach cebuli z siewu, czosnku, szalotki (2 l/ha); bobie, fasoli uprawianej na świeże nasiona, fasoli szparagowej, grochu zielonym i łuskowym, soczewicy, marchwi, selerze korzeniowym, chrzanie, pasternaku, pietruszce korzeniowej, rzodkiewce, rzodkwi i rzepie ( 2,5 l/ha); brukwi, salsefii, endywii, sałacie i rukoli (3 l/ha). Dubri Bis 600 SC powinien niszczyć wiele gatunków rocznych dwuliściennych i niektóre roczne jednoliścienne w okresie kiełkowania i wschodów do fazy liścieni, podobnie jak zalecany w „Programie” aklonifen w formie środka Bandur 600 SC. Można go stosować na własną odpowiedzialność bezpośrednio po sadzeniu w uprawie czosnku z jesiennego i wiosennego terminu sadzenia (1,5 l/ha); bezpośrednio po siewie grochu zwyczajnego na świeże i suche nasiona, fasoli, bobie, soczewicy (3 l/ha). W cebuli z siewu, szalotce, marchwi, pasternaku, pietruszce korzeniowej jest zalecany w dawce dzielonej, mianowicie: pierwszy zabieg bezpośrednio po siewie (1,5 l/ha) i drugi po wschodach w fazie 2 liści właściwych uprawianych roślin (1 l/ha). Znacznie został rozszerzony zakres stosowania środka Command 360 CS. Oprócz podanych w „ Programie„ zaleceń dla grochu, fasoli i ogórka zgodnie z nową etykietą można go stosować na własną odpowiedzialność bezpośrednio a najpóźniej do 2 dni po siewie grochu, rzepy i brukwi (0,25 l/ha). W brokule, jarmużu, kalafiorze, kapuście głowiastej (białej i czerwonej), kapuście włoskiej i brukselskiej uprawianych z rozsady Command 360 CS powinno się stosować w 7 do 10 dni po sadzeniu rozsady przed wschodami chwastów, gdy posadzone rośliny nie są wilgotne od kropel deszczu, rosy i nawadniania, ale najlepiej na wilgotną glebie. W nowej etykiecie środka wg zezwolenia Min.Roln.i Roz.Wsi zmienionego decyzją nr R – 66/2020d z dnia 30.01.2020 r. zalecono go też stosować bezpośrednio po siewie chrzanu (chyba omyłkowo). Chrzan kwitnie obficie, ale nie zawiązuje nasion. Jest rozmnażany wyłącznie wegetatywnie z sadzonek korzeniowych (odcinki korzeni bocznych wyrastające z korzenia głównego).
Zalety Programu wydawnictwa Plantpress
Zalecenia ochrony przed chwastami przedstawione w „Programie Ochrony Roślin Warzywnych” wydawnictwa Plantpress znacznie różnią się on od innych dostępnych w Polsce programów, pomimo tego, że wszystkie powinny być zgodne z aktualnym stanem rejestracji. Oprócz dawek wymienionych w etykietach, podano również zalecenia stosowania dawek zredukowanych, mieszaniny z różnymi adiuwantami i wskazano na możliwości racjonalnego stosowania dopuszczonych u nas herbicydów „na własną odpowiedzialność stosującego”, co nie stanowi naruszenia prawa. Kierowano się przy tym nie tylko wynikami badań, ale też obserwacjami z praktyki i zaleceniami z krajów o warunkach podobnych do panujących w naszym kraju. Takie zalecenia sformułowano dla kilku gatunków warzyw. Korzystając z zaleceń opublikowanych w „Programie Ochrony Roślin Warzywnych” i informacji zawartych w etykietach dołączonych do opakowań, można konstruować własny program ochrony przed chwastami, dostosowany do lokalnych warunków glebowych, technologii uprawy oraz w oparciu o diagnostykę stanu i stopnia zachwaszczenia plantacji. W „Programie„ nie uwzględniono zaleceń ochrony dla ziemniaka, ponieważ w Polsce w odróżnieniu od niektórych krajów (np. Holandii) ziemniak jest zaliczany do wielkoobszarowych roślin rolniczych. Wyd. Plantpress opublikowało „Program ochrony ziemniaka” przed chwastami, chorobami i szkodnikami na r. 2020, w którym uprawiający ziemniak znajdą odpowiednie zalecenia.
Prof. dr hab. Adam Dobrzański, Skierniewice
