Miniciągniki, czyli traktory o małych gabarytach, których moc nie przekracza z reguły 50–60 KM znajdują szerokie zastosowanie zarówno w gospodarstwach uprawiających warzywa na niedużych powierzchniach, jak i w tunelach foliowych bądź w niedużych szklarniach.
Są one polecane tam, gdzie pchane glebogryzarki są zbyt mało wydajne, natomiast klasyczne traktory zbyt duże i przez to mało efektywne. Na rynku dostępna jest bogata gama minitraktorów. Miniciągniki oferują czołowi producenci klasycznych traktorów, aczkolwiek szeroką ofertą dysponują specjalizujący się w wytwarzaniu małych ciągników producenci z Azji i półwyspu Apenińskiego.
Mali mocarze
Kluczową i bardzo ważną cechą małogabarytowych ciągników rolniczych są ich wymiary, dzięki którym pojazdy te są bardzo zwrotne i stosunkowo niskie. Szerokość niektórych modeli może nie przekraczać jednego metra zaś wysokość dwóch metrów. Stąd mogą one pracować w wąskich rzędach roślin jagodowych, winnic oraz w uprawach tunelowych i szklarniowych. Wyposażeniem technicznym miniciągniki nie odbiegają od traktorów o większej mocy. Dzięki temu małogabarytowymi ciągnikami można wykonywać pełny zakres zabiegów agrotechnicznych począwszy od uprawy, poprzez zabiegi nawożenia, pielęgnacji mechanicznej i ochrony chemicznej, aż po zbiór, transport i prace z ładowaczem czołowym. Z miniciągnikami można także agregować sprzęt komunalny, np. zamiatarki lub pługi śnieżne, co czyni te pojazdy bardzo uniwersalnymi maszynami.
W większości modeli standardowym rozwiązaniem jest przedni napęd, który zwiększa siłę uciągu. Ma to istotne znaczenie podczas prac w trudniejszych warunkach glebowych. Ponadto małe traktory są wyposażone w tylny zaczep, jak również w podnośnik hydrauliczny oraz wałek odbioru mocy (WOM). Dzięki temu minitraktory mogą współpracować z bogatą gamą osprzętu. W większych miniciągnikach producenci montują układ hydrauliki zewnętrznej z różną liczbą wyjść. Takie rozwiązanie pozwala agregować z miniciągnikami przyczepy wywrotki oraz maszyny wyposażone w elementy robocze
napędzane hydraulicznie.
Przydatnym wyposażeniem jest przedni ładowacz, który pozwala wykonywać szereg czynności realizowanych w gospodarstwie. Komfort pracy operatora poprawia hydrauliczne wspomaganie układu kierowniczego, które jest dostępne w wielu modelach. Ważnym parametrem małych ciągników jest prześwit oraz promień skrętu. Ten ostatni zapewnia wysoką manewrowość, która jest bardzo istotna w przypadku prac wykonywanych w tunelach foliowych i szklarniach. Moc najmniejszych miniciągników wynosi 11–13 KM. Górna granica mocy małych traktorów dochodzi do 50–60 KM, aczkolwiek dostępne są także ciągniki i wyższych mocy. Minitraktory oferowane są w wersji z kabiną oraz ramą ochronną. Ta ostatnia ze względu na wysokość ciągnika oraz fakt, że w tunelu czy szklarni nie pada na głowę, będzie przydatniejszym rozwiązaniem w uprawach tunelowych i szklarniowych.
Minitraktory przegubowe i klasyczne
Małogabarytowe ciągniki są dostępne w kilku wersjach konstrukcyjnych. Jednym z wariantów jest konstrukcja z centralnym przegubem, w której koła na przedniej i tylnej osi mają te same wymiary. Pojazdy te wyróżnia dobra manewrowość, stąd sprawdzają się one w pracach związanych z uprawą gleby w międzyrzędziach. W innej wersji miniciągnik wyposażony jest w skrętną przednią oś, jak klasyczne traktory, z tym że koła na obu osiach są tej samej wielkości. Pojazdy te mają szerokie zastosowanie. Mogą być również przydatne w gospodarstwach szklarniowych. Ciekawą opcją jest obracalny kokpit operatora. W ciągu zaledwie kilku sekund bez używania dodatkowych narzędzi siedzisko kierowcy może być odwrócone o 180o. Rozwiązanie pozwala na użycie tylnego podnośnika hydraulicznego TUZ do agregowania przednich narzędzi, co zapewnia lepszą widoczność i większą precyzję operowania narzędziami roboczymi. Na rynku dostępne są także miniciągniki ze skrętnymi kołami osi przedniej, które są mniejsze od kół tylnych. Są to po prostu mniejsze wersje tradycyjnych ciągników.
Przekładnie mechaniczne i hydrostatyczne
Małogabarytowe ciągniki mogą być wyposażone w przekładnie hydrostatyczne lub mechaniczne. Te ostatnie oferują do 20 przełożeń do jazdy w obie strony uszeregowane w dwóch lub trzech zakresach. Operatorzy mogą mieć do dyspozycji także biegi pełzające, dzięki czemu zakres prędkości jazdy ciągnika wynosi o 0,2 do 30 lub 40 km/godz. Przekładnie dostępne są zarówno w wersji z mechanicznym rewersem jak i załączanym elektrohydraulicznie. To ostatnie rozwiązanie, niewymagające używania pedału sprzęgła, jest szczególnie przydatne podczas pracy z ładowaczem. Przekładnie hydrostatyczne umożliwiają płynną zmianę prędkości jazdy. Producenci oferują dwa różne typy przekładni hydrostatycznej. Dostępne są przekładnie sterowane oddzielnymi pedałami, które odpowiadają za sterowanie prędkością i kierunkiem jazdy (przód – tył). Mogą być one sterowane elektronicznie i oferować różne warianty pracy przekładni w tym tempomat. Innym wariantem są przekładnie hydrostatyczne z elektrohydrauliczną zmianą kierunku jazdy.
Mechaniczne lub elektroniczne sterowanie TUZ i WOM
Zależnie od wersji i modelu małogabarytowe ciągniki mogą być wyposażone w mechaniczne lub elektroniczne sterowanie TUZ (system EHR) i WOM. W wariancie z elektrohydraulicznym załączaniem WOM maszyna może zostać uruchomiona podczas pracy bez konieczności zatrzymywania ciągnika. W obu wersjach załączania producenci najczęściej oferują dwie prędkości pracy WOM: 540 i 540E. Do obsługi podnośnika i sterowania wyjściami hydrauliki zewnętrznej producenci w wariantach z EHR oferują joystick zintegrowany z siedzeniem operatora. Ciągniki zarówno z mechanicznym, jak i z elektrohydraulicznym sterowaniem charakteryzują się stosunkowo wydajną hydrauliką. Wyjścia hydrauliczne są dostępne zarówno z tyłu, jak i z przodu traktora, a niekiedy także po środku. W niektórych modelach ciągników jest dostępny także przedni TUZ jak WOM.
Szeroka gama osprzętu
Miniciągnikami można wykonywać praktycznie te same prace co klasycznymi traktorami. Jest to możliwe dzięki szerokiej gamie osprzętu dopasowanego szerokością roboczą i zapotrzebowaniem mocy do małogabarytowych ciągników. Jedną z grup narzędzi oferowanych miniciągnikom są pługi zagonowe oraz obracalne. Najczęściej dostępne są zawieszane pługi jedno- lub dwuskibowe wyposażone w korpusy o szerokości od 20 do 35 cm. Dla większych miniciągników, których moc przekracza 60 KM, oferowane są pługi trzyskibowe. Z narzędzi uprawowych dostępne są także brony zębowe i kultywatory wyposażone w sprężyste zęby. Dzięki wyposażeniu miniciągników w WOM możliwa jest uprawa gleby z wykorzystaniem glebogryzarek.
Na rynku dostępne są lekkie glebogryzarki o szerokości 125 cm wymagające ciągnika o mocy 18 KM. Dostępne są także cięższe maszyny, które potrzebują traktora o mocy 60–75 KM. Szerokość tych maszyn wynosi około 180 cm. Niektóre modele glebogryzarek są wyposażone w montowany z tyłu maszyny wał dogniatający. W ofercie dla właścicieli małogabarytowych ciągników dostępne są także 1- i 2-rzędowe sadzarki do ziemniaków, które umożliwiają sadzenie w międzyrzędziach 62,5 lub 67,5 cm. Do tego dostępne są także obsypniki oraz zawieszane kopaczki. Dzięki wystarczającej mocy i kompaktowym gabarytom miniciągniki są w stanie zapewnić efektywną pracę karuzelowych i chwytakowych sadzarek do rozsady. Maszyny pozwalają sadzić rozsadę kapusty, kalafiorów, pomidorów, selerów, a także truskawek, tytoniu, ziół, kwiatów itp. Są one dostępne w wersjach 1-, 2- oraz 3-rzędowych. Miniciągnikiem można wykonać także zabiegi nawożenia oraz ochrony roślin. Dla tych celów na rynku można znaleźć zawieszane rozsiewacze lejkowe oraz opryskiwacze wyposażone w zbiornik o pojemności 200–300 l (długość belki 6–10 m). Minitraktory pełnią także funkcję środków transportu. Do przewozu różnego rodzaju ładunków małogabarytowymi ciągnikami służą oferowane na rynku przyczepki jednoosiowe, a także zawieszane na TUZ-ie skrzynie transportowe oraz łyżki kiprujące.
dr inż Jacek Skudlarski
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Artykuł pochodzi z archiwalnego wydania czasopisma Szklarnie Tunele Osłony. Kliknij tutaj, aby zamówić prenumeratę: https://www.plantpress.pl/produkt/prenumerata-szklarnie-tunele-oslony/