Zaraza ziemniaka niszczy powierzchnię asymilacyjną liści i łodyg. Fot. B. Tatarowska
Jedną z przyczyn ograniczenia plonów ziemniaka w Polsce w porównaniu z innymi krajami Europy jest pojawianie się na plantacjach zarazy ziemniaka wywoływanej przez organizm grzybopodobny – Phytophthora infestans. Obecnie organizm ten jest zaliczany do królestwa Chromista, gromady Oomycota, klasy Oomycetes, rzędu Pythiales i rodziny Pythiaceae.
Fot. B. Tatarowska
Fot. B. Tatarowska
Fot. B. Tatarowska
Duże straty plonu
Zaraza ziemniaka atakuje rośliny w okresie wegetacji, jak również powoduje gnicie bulw w przechowalni. Patogen niszczy powierzchnię asymilacyjną liści i łodyg. Ogranicza to wzrost bulw i obniża plon, a w skrajnych przypadkach nawet całkowicie hamuje jego przyrost – tak się dzieje przy zniszczeniu powyżej 50% powierzchni asymilacyjnej roślin. Według danych światowych straty plonu spowodowane zarazą ziemniaka mogą sięgać do 70%, a w warunkach Polski szacowane są na 21 do 57%.
Zwykle zaraza pojawia się w drugiej dekadzie czerwca, choć zdarzają się sezony, w których choroba identyfikowana jest na plantacjach jeszcze wcześniej, nawet w maju. Punktem krytycznym w ochronie ziemniaków przed zarazą ziemniaka jest osiągnięcie przez bulwy 80% masy docelowej, później rozwój choroby na naci jest już mniej groźny. Warto jednak pamiętać, że bulwy ziemniaka, zwłaszcza znajdujące się płytko, wskutek bezpośredniej infekcji P. infestans porażane są wtórnie przez inne grzyby i bakterie.
Objawy zarazy ziemniaka na bulwach. Fot. B. Tatarowska
Termin zabiegu
Monitoring stabilności ekspresji odporności na zarazę ziemniaka odmian uprawianych na terenie całego kraju dostarcza hodowcom i fitopatologom informacji o interakcji pomiędzy genetycznie warunkowaną odpornością gospodarza a patogenem. Hodowcy szukają źródeł stabilnej i trwałej odporności na zarazę ziemniaka. Przełamanie odporności odmiany przez patogen jest sygnałem dla producentów ziemniaka o konieczności dostosowania programu ochrony chemicznej do zaistniałej sytuacji. W ramach integrowanej ochrony roślin przed chorobami metodę chemiczną można stosować w momencie istotnego zagrożenia lub po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości zwalczanej choroby. Rozpoczęcie ochrony chemicznej powinno więc być poprzedzone monitoringiem (lustracją) uprawy i prognozowaniem zagrożenia wystąpienia choroby. Dla większości ważnych dla ziemniaka szkodników zostały wyliczone progi szkodliwości. W praktyce za próg szkodliwości gospodarczej przyjmuje się moment, w którym wartość wyrządzanych szkód dwukrotnie przewyższa koszt zabiegów zwalczania.
W przypadku zarazy ziemniaka progiem szkodliwości może być już jedna zainfekowana roślina, która jest wystarczającym źródłem, by w sprzyjających warunkach doprowadzić do całkowitego zniszczenia plantacji. Najlepszym momentem rozpoczęcia ochrony przed zarazą ziemniaka jest więc termin zapewniający profilaktyczną ochronę plantacji. Na odmianach wczesnych pierwszy zabieg wykonuje się w momencie zwierania się roślin w rzędach (powstają wówczas warunki wilgotnościowe sprzyjające rozwojowi zarazy), a na odmianach późniejszych – w momencie wystąpienia objawów choroby na odmianach wczesnych.
Programy prognozujące zagrożenie obliczają je od momentu masowego wystąpienia zarodników w powietrzu i warunków sprzyjających rozwojowi choroby (zwarcie roślin w rzędach). Najlepsze wyniki prognozowania zagrożenia ze strony chorób i szkodników roślin w różnych uprawach daje stosowanie systemów wspomagających podejmowanie decyzji, tzw. systemów decyzyjnych – DSS. Spośród wszystkich DSS wykorzystywanych w Europie najwięcej stosowanych jest właśnie w ochronie plantacji ziemniaka przed zarazą. Systemy te obliczają zagrożenie wystąpienia infekcji na podstawie matematycznego modelu rozwoju patogenu i danych pogodowych. W Polsce są one jednak mało rozpowszechnione, m.in. z powodu braku sieci stacji meteorologicznych. Sporadycznie wykorzystuje się DSS, takie jak: NegFry, Plant Plus, Prophy czy Dacom.
Przydatność systemu NegFry sprawdzano w latach 2001–2013 w Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie. Na poletkach doświadczalnych w Boninie system ten wskazywał datę pierwszego zabiegu 2–27 dni przed rzeczywistym wystąpieniem zarazy na plantacji, średnio 12,5 dnia wcześniej. Na ogół wskazania systemu pozwalały wykonać 1–2 zabiegi profilaktyczne. Ponadto zastosowanie systemu NegFry na poletkach doświadczalnych pozwoliło na zmniejszenie liczby zabiegów o 1 do 3, a w doświadczeniach produkcyjnych o 3 do 6 (średnio o 30%) w porównaniu z ochroną rutynową.
Właściwy środek
Oprócz ustalenia optymalnego terminu zastosowania ochrony chemicznej, istotny jest też wybór odpowiedniego fungicydu. Dostępne fungicydy różnią się zastosowaną substancją chemiczną oraz mobilnością w roślinie. Ze względu na typ mobilności fungicydy dzielą się na: a) powierzchniowe, niewnikające do rośliny; b) wgłębne, mające możliwość przemieszczania się w obrębie kilku warstw komórek; oraz c) układowe lub systemiczne, przenikające do różnych części rośliny. Wybór środków ochronnych powinien być dostosowany do fazy rozwojowej rośliny i cyklu rozwoju patogenu.
W programie ochrony ziemniaka przed zarazą ziemniaka można wyróżnić cztery fazy:
Kiełkowanie i wschody, kiedy można profilaktycznie zastosować środki o działaniu powierzchniowym.
Fazę intensywnego wzrostu naci, kiedy stosuje się środki systemiczne.
Fazę kwitnienia powiązaną z wiązaniem bulw, kiedy stosuje się środki wgłębne lub powierzchniowe.
Fazę fizjologicznego starzenia się roślin, kiedy dla ochrony bulw stosuje się fungicydy niszczące zoospory, aby nie dopuścić do infekcji wtórnych.
Autorzy: dr Beata Tatarowska, dr Dorota Milczarek Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie, oddział w Młochowie
Cały artykuł “Phytophthora infestans sprawca zarazy ziemniaka” można przeczytać w lipcowym wydaniu czasopisma “Warzywa” 7/2022.
Zapraszamy do prenumeraty w sklepie internetowym: www.plantpress.pl lub można zamówić telefonicznie ☎️: 532-545-424; ☎️ 600-489-541
Ta strona używa plików Cookie. Klikając "Zgoda", zgadzasz się na wykorzystanie wszystkich plików Cookie. Szczegółowych wyborów możesz dokonać w sekcji ustawienia.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Czas przechowywania
Opis
__cf_bm
1 hour
This cookie, set by Cloudflare, is used to support Cloudflare Bot Management.
__EC_TEST__
session
2performant sets this cookie to remember if the user is accessing the website on a computer or mobile device.
CookieLawInfoConsent
1 year
CookieYes sets this cookie to record the default button state of the corresponding category and the status of CCPA. It works only in coordination with the primary cookie.
PHPSESSID
session
This cookie is native to PHP applications. The cookie stores and identifies a user's unique session ID to manage user sessions on the website. The cookie is a session cookie and will be deleted when all the browser windows are closed.
viewed_cookie_policy
1 year
The GDPR Cookie Consent plugin sets the cookie to store whether or not the user has consented to use cookies. It does not store any personal data.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Czas przechowywania
Opis
fr
3 months
Facebook sets this cookie to show relevant advertisements by tracking user behaviour across the web, on sites with Facebook pixel or Facebook social plugin.
IDE
1 year 24 days
Google DoubleClick IDE cookies store information about how the user uses the website to present them with relevant ads according to the user profile.
NID
6 months
Google sets the cookie for advertising purposes; to limit the number of times the user sees an ad, to unwanted mute ads, and to measure the effectiveness of ads.
test_cookie
15 minutes
doubleclick.net sets this cookie to determine if the user's browser supports cookies.
VISITOR_INFO1_LIVE
6 months
YouTube sets this cookie to measure bandwidth, determining whether the user gets the new or old player interface.
VISITOR_PRIVACY_METADATA
6 months
YouTube sets this cookie to store the user's cookie consent state for the current domain.
YSC
session
Youtube sets this cookie to track the views of embedded videos on Youtube pages.
yt-remote-connected-devices
never
YouTube sets this cookie to store the user's video preferences using embedded YouTube videos.
yt-remote-device-id
never
YouTube sets this cookie to store the user's video preferences using embedded YouTube videos.
yt.innertube::nextId
never
YouTube sets this cookie to register a unique ID to store data on what videos from YouTube the user has seen.
yt.innertube::requests
never
YouTube sets this cookie to register a unique ID to store data on what videos from YouTube the user has seen.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Czas przechowywania
Opis
_fbp
3 months
Facebook sets this cookie to display advertisements when either on Facebook or on a digital platform powered by Facebook advertising after visiting the website.
_ga
1 year 1 month 4 days
Google Analytics sets this cookie to calculate visitor, session and campaign data and track site usage for the site's analytics report. The cookie stores information anonymously and assigns a randomly generated number to recognise unique visitors.
_ga_*
1 year 1 month 4 days
Google Analytics sets this cookie to store and count page views.
_gid
1 day
Google Analytics sets this cookie to store information on how visitors use a website while also creating an analytics report of the website's performance. Some of the collected data includes the number of visitors, their source, and the pages they visit anonymously.
advanced_ads_page_impressions
1 year 1 month 4 days
Advanced Ads sets this cookie to measure the number of previous page impressions.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Cookie
Czas przechowywania
Opis
_gat
1 minute
Google Universal Analytics sets this cookie to restrain request rate and thus limit data collection on high-traffic sites.