Nie tylko chemia na choroby papryki

Założenia integrowanej ochrony roślin ograniczają do minimum stosowanie środków chemicznych promując stosowanie różnorakich metod służących zapobieganiu rozwoju patogenów i ich zwalczanie. Czy jest możliwe całkowite usunięcie chemii z programu ochrony papryki?

Podstawowy problem w uprawie papryki to choroby odglebowe powodowane przez tracheomykozy czyli patogeny atakujące wiązki przewodzące roślin. O ile pozostałe patogeny można ograniczać stosując metody niechemiczne, tak w przypadku tracheomykoz te metody nie do końca będą skuteczne. Niemniej warto podjąć pewne zabiegi ograniczające te choroby.

Wirusy

W ograniczaniu rozwoju chorób wirusowych pierwszorzędne znaczenie ma dobór odmian odpornych na te choroby oraz zwalczanie/zapobieganie występowaniu szkodników przenoszących wirusy (wektorów) – mszyc i wciornastków, np. przez stosowanie żółtych i niebieskich tablic i pasów lepowych. Źródłem infekcji są porażone nasiona, resztki roślinne, a także chwasty, a więc usunięcie tych źródeł infekcji ograniczy rozwój chorób wirusowych.

            Wyróżniamy następujące choroby wirusowe papryki:

• wirus mozaiki tytoniu (TMV);
• wirus mozaiki pomidora (TMV);
• wirus mozaiki ogórka (CMV);
• wirus brązowej plamistości liści pomidora (TSWV).

Choroby te nasilają się w okresie wiosennym i późną jesienią. Typowym objawem na papryce jest mozaika na liściach i zahamowane rośliny we wzroście. Mogą też wystąpić nekrotyczne smugi na łodygach, owocach papryki, a także zamieranie tkanek wewnątrz owocu.

Choroby bakteryjne

Dużym problemem w uprawie papryki jest mokra zgnilizna bakteryjna (Erwinia carotovora subsp. carotovora). Bakteria żyje saprofitycznie na resztkach roślinnych w glebie, która najczęściej jest źródłem pierwotnej infekcji. Wnika do owoców przez zranienia. Miąższ zakażonego owocu papryki staje się miękki, pod skórką widoczna jest śluzowata płynna masa. W krótkim czasie cały owoc staje się miękki i rozpada się pod dotknięciem. W warunkach wysokiej wilgotności i temperatury choroba stwarza największe zagrożenie.

            Bakteryjna cętkowatość papryki (Pseudomonas syringae pv. tomato) to choroba, której objawy występują na liściach, pędach, działkach kielicha oraz owocach w postaci drobnych, ciemnobrązowych, a nawet czarnych punktów (1–2 mm), czasem zlewających się w plamy, najczęściej z żółtawą obwódką. Przy silnym porażeniu roślin dochodzi do masowego opadania kwiatów.

            Zwalczanie bakterioz może być realizowane przez:

• unikanie uprawy papryki w miejscach gdzie uprawiano rośliny żywicielskie;
• należy unikać utrzymywania się dużej wilgotności powietrza;
• higienę podłoża, sugeruje się jego odkażanie w przypadku notowania bakterioz w latach poprzednich;
• nawadnianie kroplowe, w sposób umiarkowany.

Choroby grzybowe części nadziemnej

Sprawcą szarej pleśni jest grzyb Botrytis cinerea. Choroba powoduje duże straty, szczególnie w rejonach o wieloletniej tradycji uprawy papryki. Zagrożenie chorobą jest największe w nieogrzewanych tunelach foliowych. Temperatura 13–15°C i wilgotność powietrza przekraczająca 90% stanowią optimum dla wzrostu grzyba. Gdy rośliny są zwilżone dłużej niż osiem godzin infekcja przebiega lawinowo. Także chłodne noce sprzyjają zakażeniu roślin. Dużą rolę w zwalczaniu choroby odgrywa profilaktyka:

• intensywne wietrzenie pomieszczeń uprawowych oraz ogrzewanie w okresie chłodnych nocy;
• lustracja rozsady z eliminacją chorych części roślin;
• higiena upraw polegająca na starannym usuwaniu resztek roślinnych mogących być źródłem infekcji;
• stosowanie właściwej rozstawy roślin oraz usuwanie zbędnych odrostów roślinnych celem unikania nadmiernego zagęszczenia roślin;
• racjonalne nawadnianie;
• monitorowanie roślin w sąsiedztwie pod katem obecności na nich szarej pleśni;
• istnieje grupa środków mikrobiologicznych, np. Serenade ASO czy Zumba Plant, które zawierają różne organizmy bakteryjne czy grzybowe i powinny być stosowane zapobiegawczo, ponieważ ich mechanizm polega między innymi na uodparnianiu roślin na patogeny.

Równie powszechną chorobą jest zgnilizna twardzikowa. Sprawca choroby – grzyb Sclerotinia sclerotiorum poraża nadziemne części rośliny – łodygi, pędy i owoce, a infekcji sprzyja wysoka wilgotność powietrza (90–100%) i znaczne wahania temperatury. Symptomy choroby łatwo są diagnozowalne, ponieważ tworzą się wodniste plamy, szybko pokrywające się białym, watowatym nalotem grzybni, z towarzyszeniem czarnych sklerocjów (wewnątrz pędów), które są charakterystyczne dla tego grzyba. Infekcja roślin może zachodzić bezpośrednio od gleby poprzez strzępki grzybni lub porażenia przez zarodniki workowe, rozsiewane z tworzących się na powierzchni gleby apotecjów.

            Zwalczanie choroby polega na:

• wykonaniu głębokiej orki jesienią po zakończeniu uprawy;
• nawadnianiu umiarkowanym, najlepiej systemem kroplowym;
• można także zastosować biopreparat zawierający pasożytniczego grzyba Coniothyrium minitans na kilka tygodni przed sadzeniem roślin i wymieszaniu go z glebą na głębokość 10 cm;
• z grupy środków mikrobiologicznych można zastosować Polyversum WP.

            Mniej powszechną, ale wartą uwagi plantatorów papryki chorobą grzybową jest alternarioza, powodowana przez Alternaria solani. Zarodniki konidialne są przenoszone z wiatrem i wodą. Przy zwilżeniu powierzchni tkanki zarodniki dokonują infekcji. Patogen zimuje na nasionach i w resztkach roślinnych. Symptomy choroby mogą ujawnić się od połowy czerwca. Patogen powoduje tworzenie się plam na liściach, które mają barwę brunatną, są suche i na powierzchni plam widoczne jest wyraźne pierścieniowe strefowanie. Na granicy żywej i porażonej tkanki może pojawić się żółta obwódka. Chorobę można obserwować również na powierzchni owoców, gdzie początkowo tworzą się rozległe, zagłębione plamy o wyraźnych brzegach. Z czasem na porażonej tkance może wystąpić aksamitny nalot grzybni.

            Zapobieganie i zwalczanie obejmuje:

• unikanie zbyt gęstego sadzenia roślin, aby zapewnić im odpowiednio przewietrzane stanowisko;
• nie uprawianie następczo w kolejnym sezonie wegetacyjnym, na tym samym stanowisku: ziemniaka, pomidora, oberżyny i papryki, na których rozwija się choroba, należy zachować 3–4-letnią przerwę w uprawie tych roślin w tym samym miejscu;
• usuwanie porażonych resztek roślinnych.

Choroby odglebowe

Jest to grupa chorób, z którymi ogrodnicy borykają się od lat, zwłaszcza w rejonach intensywnej uprawy papryki. Gromadzone populacje tych patogenów stanowią bardzo duże zagrożenie dla roślin, zwłaszcza, że trudno jest choroby te zahamować.

Fuzariozy papryki

Grzyby powodujące fuzariozę należące do rodzaju Fusarium zasiedlają glebę. Źródłem pierwotnej infekcji mogą być również nasiona. W zależności od gatunku grzyba choroba może mieć charakter fuzariozy naczyniowej lub zgorzelowej. Istnieje znacząca różnica między preferencjami co do temperatury gleby dla tych dwóch sprawców chorób. Optymalne warunki dla sprawcy fuzariozy naczyniowej Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici stanowi wysoka temperatura gleby, wynosząca 25–28°C, a Fusarium oxysporum f.sp. radicis-lycopersici powodujący fuzariozę zgorzelową najlepiej rozwija się przy temperaturze gleby nie przekraczającej 20°C. Pierwszym widocznym objawem w przypadku tych dwóch chorób jest więdnięcie dolnych liści oraz zahamowany wzrost roślin. Na podłużnym przekroju łodygi przy obydwu chorobach widać silne zbrązowienie wiązek przewodzących. Charakterystycznym objawem fuzariozy zgorzelowej są ciemnobrązowe, suche, nekrotyczne wżery wokół szyjki korzeniowej przy powierzchni gleby, silne zbrunatnienie wewnętrznych tkanek piętki korzeniowej oraz przebarwienie wiązek przewodzących w łodydze do wysokości około 20 cm. Choroba ta charakteryzuje się długim okresem inkubacji. Fuzarioza zgorzelowa pojawia się najczęściej krótko po posadzeniu, natomiast fuzarioza naczyniowa najczęściej dopiero po rozpoczęciu zbiorów. Grzyb Fusarium solani wywołuje na papryce zgniliznę korzeni. U podstawy łodygi widoczne są przebarwienia na kolor brązowy lub czarny. Następuje więdnięcie roślin.

Werticilioza

Choroba, której sprawcą jest Verticillium dahliae powoduje bardzo duże straty gospodarcze w uprawach papryki pod osłonami. Sprawcą choroby jest patogen glebowy, trwale zakażający podłoże, występujący nawet do głębokości 90 cm. Symptomy choroby ujawniają się przed rozpoczęciem zbiorów lub dopiero w okresie pełnego owocowania. Początkowo widoczne jest więdnięcie roślin, najmłodsze liście więdną w ciągu dnia, odzyskują turgor wieczorem. Na liściach, na brzegach lub między nerwami pojawiają się żółte, pomarańczowe lub brązowe przebarwienia. Niekiedy na liściach tworzą się żółtobrązowe plamy w kształcie litery V, a żółknące liście stopniowo opadają. W łodygach i pędach tworzą się przebarwienia wiązek przewodzących. Objawy choroby najszybciej ujawniają się, gdy temperatura gleby wynosi 21–25°C.

Rizoktonioza

Sprawca choroby, polifag Rhizoctonia solani jest grzybem glebowym porażającym kilkaset gatunków roślin. Często infekuje paprykę w tunelach foliowych, wkrótce po posadzeniu, powodując zgorzel szyjki korzeniowej i podstawy łodygi oraz gnicie korzeni. Typowym symptomem chorobowym występującym na łodydze tuż przy powierzchni gleby jest ciemnobrunatny, lekko wklęśnięty pierścień zgorzeli. Często rośliny zamierają. Największe zagrożenie rizoktoniozą panuje w warunkach nadmiernej wilgotności gleby i chłodnej pogody.

Zwalczanie patogenów glebowych:

• stosowanie odmian o silnym wigorze korzeni i części nadziemnej, na przykład Dragoney F₁ czy Banckers F₁, które wykazują małą podatność na Verticilium dahliae czy Fusarium sp.;
• stosowanie płodozmianu, zdrowych nasion i niezakażonego podłoża;
• unikanie gleb lekkich o złej strukturze, słabych warunków świetlnych, niedostatecznego odżywienia wapniem i nadmiernej zawartości azotu w liściach;
• w miarę możliwości sugeruje się wymianę podłoża przy nagromadzeniu patogenów glebowych lub uprawę w odizolowaniu od gleby (uprawy w substratach);
• odkażanie podłoża środkiem Basamid zawierającym dazomet, który jest powszechnie używany przez plantatorów papryki, w rejonach gdzie patogeny glebowe powodują duże straty. Wydaje się, że całkowite zaniechanie stosowania tego środka nie jest uzasadnione, należy jednak ograniczyć jego wykorzystanie; sugeruję takie zabiegi realizować jesienią, a nie w okresie wiosennym;
• odkażanie + nawożenie nawozem Perlka (cyjanamid wapnia) o działaniu biobójczym, w dawce 500–
  800 kg/ha (na wilgotną glebę), stosowane co najmniej na 5–8 tygodni przed sadzeniem;
• produkowanie rozsady z nasion wolnych od sprawcy choroby;
• gleba pod uprawę papryki powinna być wolna od tej choroby.

Autor: dr Jan Sobolewski, Skierniewice
Artykuł pochodzi z czasopisma “Szklarnie Tunele Osłony” 3/2022 str. 36-39.

Jeżeli chcesz zostać naszym PRENUMERATOREM – to zapraszamy do sklepu Plantpress [link]: SKLEP PLANTPRESS

/