W uprawie marchwi, ze względu na skłonność tego gatunku do gromadzenia azotanów oraz metali ciężkich, istotną rolę odgrywa prawidłowe nawożenie.
Niezbędnym warunkiem skuteczności nawożenia jest zapewnienie roślinom optymalnego pH gleby, które w przypadku gleb mineralnych mieści się w przedziale od 6 do 7, a gleb torfowych od 5,5 do 6. Uprawa na glebach o niższym pH może wiązać się z kumulacją metali ciężkich w korzeniach spichrzowych. Należy też pamiętać, że marchew źle reaguje na świeże wapnowanie, co przejawia się uszkodzeniami korzeni w postaci różnej wielkości zagłębień. Wapnowanie zaleca się przeprowadzać pod przedplon, względnie w okresie jesiennym poprzedzającym uprawę marchwi.
Potrzeby pokarmowe
W uprawie marchwi optymalna zawartość składników pokarmowych w glebie wynosi dla poszczególnych pierwiastków, w mg/dm3: azot – 50–80, fosfor – 40–60, potas 120–150, magnez – 40–80, wapń – 1000–2000. Przyjmuje się, że w celu wyprodukowania jednej tony plonu rośliny pobierają z gleby: 2 kg N; 1 kg P2O5; 4,5 kg K2O; 0,3 kg MgO i 0,85 kg CaO.
Ważne są nie tylko odpowiednie dawki składników nawozowych, ale też zachowanie odpowiednich proporcji między składnikami. Szczególnie ważne jest zachowanie właściwego stosunku fosforu (P2O5) do potasu (K2O). Powinien on wynosić 1:1,5.
Przyjmuje się, że na glebach średnio zasobnych dawki składników nawozowych na powierzchnię 1 ha powinny kształtować się następująco: około 70–120 kg N, 60–80 kg P2O5 i 150–200 kg K2O. W przypadku odmian mniej plennych, szczególnie tych o krótkim okresie wegetacji, najczęściej wystarczające jest nawożenie zastosowane na poziomie dolnych wartości podanych dawek.
Należy pamiętać, że zbyt niskie nawożenie może skutkować obniżeniem plonowania roślin, z kolei zbyt wysokie (między innymi przez zwiększenie zasolenia gleby, na które marchew jest szczególnie wrażliwa) może doprowadzić do pogorszenia wschodów roślin (obniżenie udziału wschodzących roślin, zamieranie siewek), osłabionego wzrostu roślin, obniżenia plonu, a także deformacji korzeni, w tym zwiększenia udziału korzeni niekształtnych i rozwidlonych. Dodatkowo ze względu na wrażliwość marchwi na zasolenie wywołane stosowaniem nawozów mineralnych, zabiegi te zalecane są z pewnym wyprzedzeniem w stosunku do siewu nasion. W przypadku uprawy marchwi wczesnej zalecane jest jesienne nawożenie fosforem (cała dawka) i potasem (połowa dawki), które znacznie ograniczy zasolenie gleby oraz przyswajalność metali ciężkich, w tym głównie kadmu, którego źródłem mogą być między innymi nawozy fosforowe. W przypadku wiosennego stosowania nawozów potasowych należy je aplikować wraz z nawozem azotowym z dość dużym wyprzedzeniem (dwu- lub trzytygodniowym) w stosunku do siewu marchwi. Mianowicie, przy siewie na końcu kwietnia lub początku mają nawożenie potasowe zalecane jest na początku kwietnia. Nawozy te należy wymieszać z glebą na głębokość co najmniej 10–15 cm.
Marchew należy do roślin wymagających gleb zasobnych w magnez, co można uzyskać w przypadku gleb wymagających wapnowania przez zastosowanie wapna magnezowego, a na glebach o uregulowanym odczynie – dzięki zastosowaniu nawozów magnezowych, takich jak kizeryt czy magnezyt. Magnez ogranicza pobieranie i akumulację metali ciężkich w marchwi.
Dokarmianie pozakorzeniowe
W warunkach utrudnionego pobierania składników pokarmowych przez system korzeniowy roślin (np. susza, nadmierna wilgotność gleby, niska temperatura gleby) zalecane jest dokarmianie pozakorzeniowe nawozami wieloskładnikowymi. Zabiegi takie wykonuje się najczęściej od 2 do 4 razy w sezonie wegetacyjnym. Należy rozpocząć je nie wcześniej niż po wytworzeniu przez marchew rozety liściowej, która składa się z 5–8 liści właściwych. Zabieg wykonany we wcześniejszych fazach rozwojowych rośliny ma małą efektywność. Z kolei ostatni zabieg dokarmiania pozakorzeniowego powinien być przeprowadzony nie później niż 4 tygodnie przed zbiorem marchwi.
Marchew należy do warzyw wrażliwych na niedobór mikroelementów, szczególnie miedzi, boru i cynku. Wykazuje ona duże zapotrzebowanie na miedź oraz średnie – na bor i mangan. Miedź odgrywa istotną rolę w metabolizmie roślin, w tym w wielu procesach enzymatycznych, a jej niedobór zaburza procesy wzrostu.
W celu zwiększenia ilości manganu w glebie zalecane jest przedsiewne nawożenie siarczanem manganu. Z kolei w okresie intensywnego wzrostu marchwi, interwencyjnie zaleca się dwu- lub trzykrotne dokarmianie pozakorzeniowe 0,5% roztworem siarczanu manganu.
Dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. UP Lublin
