AktualnościNowe zagrożenie dla polskich uprawy papryki i pomidora

Nowe zagrożenie dla polskich uprawy papryki i pomidora

Zmiany w klimacie naszego kraju powodują, że uprawom warzyw zagrażają nowe szkodniki pochodzące z cieplejszych rejonów świata. Jednym z takich potencjalnych zagrożeń dla upraw papryki i pomidora jest tarczówka zielona.

 Występowanie szkodnika

Tarczówka zielona (Nezara viridula) to pluskwiak z rodziny tarczówkowatych (Pentatomidae), którego ojczyzną jest Afryka (Etiopia), a obecnie występuje we wszystkich krajach strefy tropikalnej i subtropikalnej na wszystkich kontynentach oprócz Antarktyki. Tarczówka zielona jest szeroko rozpowszechniona w południowej Europie, czego potwierdzeniem są obserwacje autora tego artykułu prowadzone w uprawie szklarniowej papryki i pomidora w Bośni i Hercegowinie w październiku 2016 r. Pluskwiak ten po raz pierwszy został wykryty w 1922 r. w Niemczech, zaś w 1930 r. w Wielkiej Brytanii, a od 2001 r. jest wykazywany w Bułgarii, na Węgrzech, w Szwajcarii, Rumuni, Słowacji i Holandii. W Polsce dotychczas stwierdzono jednego zimującego samca w magazynie budowlanym w grudniu 2018 r. w Beskidzie Zachodnim (Bielsko Biała). Tarczówka zielona jest zdolna pokonywać duże dystanse, stąd istnieje możliwość zasiedlania nowych terenów, a ponadto jest często zawlekana na różnych produktach roślinnych takich jak pomidor czy fasola.

Tarczówka zielona jest szerokim polifagiem, który zasiedla ponad 150 gatunków roślin dziko rosnących i uprawnych należących do ponad 40 rodzin. Preferuje przedstawicieli rodziny bobowatych, astrowatych, kapustowatych, wiechlinowatych, psiankowatych, dyniowatych i malwowatych. Pluskwiak ten w 2019 r. był obserwowany jako szkodnik na kilku plantacjach papryki w Holandii. W Polsce jest potencjalnym szkodnikiem papryki i pomidora uprawianych pod osłonami i tutaj może przezimować w postaci osobników dorosłych, ponieważ tolerują one temperaturę powyżej 5°C. Jednak spod osłon może nalatywać na polowe uprawy papryki i pomidora i wyrządzać znaczne szkody.

Identyfikacja tarczówki zielonej

Prenumerata Warzywa 2024 - baner

Tarczówka zielona różni się od pospolicie występującego w naszym kraju odorka zieleniaka (Palomena prasina) tym, że ciało jego jest jednolicie zielone – brak białych i czarnych kropek na przednim brzegu tarczki (scutellum), a także tym, że zakrywka (membrana skrzydeł) jest ciemna.

Osobnik dorosły odorka zieleniaka
Osobnik dorosły odorka zieleniaka

Osobniki dorosłe tarczówki zielonej mają ciało długości 12–14 mm i szerokości 7–8 mm, barwy ciemnozielonej, oczy są ciemnoczerwone lub czarne, czułki są pięcioczłonowe, zaś pośrodku przedniego brzegu tarczki umieszczone są trzy białe kropki i dwie czarne kropki po bokach białych kropek, wszystkie ułożone są w jednym rzędzie, zakrywka jest jasna. Samice składają jaja kształtu walcowatego, barwy kremowej do żółtej w złoża liczące 50 do 100 sztuk na dolnej stronie liści. Jaja w miarę rozwoju zmieniają barwę na różowawą, a przed wylęgiem larw są jaskrawo pomarańczowe.

Larwa II stadium tarczówki zielonej
Larwa II stadium tarczówki zielonej

Larwy mają czułki czteroczłonowe, ciało po wylęgu jest ciemnoczerwone do czarnego z białymi kropkami, pozostają one wokół osłonek jajowych, ale w miarę upływu czasu linieją pięciokrotnie i zmieniają barwę na zielono-czarną z białymi plamkami – II stadium larwalne, a larwy IV stadium dorastają do 10 mm, są zielono-czarne z wzorem kolorowych plamek na ciele.

Larwa IV stadium tarczówki zielonej
Larwa IV stadium tarczówki zielonej

Tak ubarwionych larw IV stadium nie ma odorek zieleniak, ciało jest jednolicie zielone.

Larwa IV stadium odorka zieleniaka
Larwa IV stadium odorka zieleniaka

Szkodliwość

Tarczówka zielona, podobnie jak inne pluskwiaki, ma aparat gębowy kłująco-ssący, za pomocą którego nakłuwa tkanki młodych rozwijających się organów rośliny i wysysa sok. Podczas żerowania wprowadzają do tkanek ślinę, która zawiera toksyczne substancje powodujące ich zniszczenie. Objawami żerowania na liściach jest zahamowanie wzrostu wokół nakłuć tkanki oraz jej czernienie, a z czasem następuje zamieranie i wykruszanie się nekrotycznej tkanki. Żerowania na nasionach prowadzi do ich zniekształcenia, stają się one puste, a wynikiem tego jest brak kiełkowania. Nakłucia zawiązków powoduje, że owoce przedwcześnie dojrzewają, są mniejsze i lżejsze. Żerowanie na starszych owocach przyczynia się do tego, że w miejscach żerowania tkanka jest nekrotyczna, czerwono żółtej barwy, a miąższ ma zmieniony smak tym samym owoce tracą wartość handlową. Uszkodzone pąki kwiatowe nie otwierają się, a kwiatostany opadają. Zranienia powodowane przez tarczówkę zieloną sprzyjają infekcji grzybów i bakterii patogenicznych, które produkują toksyny szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Osobniki dorosłe podrażnione wydzielają ciecz o nieprzyjemnym zapachu, która składa się z hydrochinonów.

Zimują osobniki dorosłe, które są ciemno ubarwione w szczelinach kory, w ściółce i innych miejscach, gdzie temperatura powietrza nie spada poniżej 5°C. Aktywność wznawiają wiosną i po około trzytygodniowym okresie żerowania samice dojrzewają, kopulują i składają jaja na dolnej stronie liści w złoża liczące 30–130 sztuk zlepione w 5–8 rzędach. Larwy wylęgają się z jaj w zależności od temperatury od 4–5 dni do 3 tygodni i pozostają wokół osłonek jajowych, nie pobierając pokarmu. Starsze larwy rozchodzą się po roślinie i żerują, osiągając postać dorosłą. Rozwój jednego pokolenia trwa od około 21 dni w temperaturze 30°C do około 60 dni w temperaturze 20°C, stąd w korzystnych warunkach w ciągu roku może rozwinąć się do pięciu pokoleń. Lot osobników dorosłych trwa od marca do października.

W celu wykrycia osobników dorosłych i larw należy przeglądać rośliny, zwracając uwagę na nakłucia na liściach i zawiązkach owoców lub uderzając w rośliny nad podstawioną płachtą. Progiem zagrożenia jest stwierdzenie jednego pluskwiaka na trzy uderzenia w próbie 15 roślin wybranych losowo w pięciu miejscach lub stwierdzenie 5% uszkodzonych owoców.

Po przekroczeniu progu zagrożenia należy podjąć decyzję zwalczania środkami dozwolonymi do zwalczania szkodników w uprawie papryki lub pomidora. W walce biologicznej wykorzystywana jest muchówka z rodziny rączycowatych (Tachnidae) – Trichopoda pennipes

Tekst i zdjęcia: prof. Gabriel Łabanowski

Artykuł pochodzi z czasopisma “Szklarnie Tunele Osłony” 6/2019

Aby zapoznać się z ofertą prenumeraty zapraszamy do sklepu internetowego 


ZOSTAW KOMENTARZ

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu.
Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.
Proszę podać swoje imię tutaj
Proszę wpisać swój komentarz!

Polityka Prywatności

NAJNOWSZE WIADOMOŚCI

Najpopularniejsze artykuły

Polecamy

INNE ARTYKUŁY AUTORA

ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NEWSLETTER

Warzywniczy newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu WARZYWA.pl

[newsletter_signup_form id=1]