Jak usuwać liście ogórków?

Ważnym zabiegiem w uprawie ogórka pod osłonami (tak w typie sałatkowym, jak również ogórków brodawkowych produkowanych „na małosolne”) jest regulowanie liczby liści na roślinach, wykonywane w odpowiedni sposób. Czynność ta często niedoceniana i pomijana przez ogrodników wydaje się być jednym z podstawowych elementów wpływających nie tylko na plon, ale także na jego jakość.

Dlaczego usuwa się liście ogórka?

Systematyczne cięcie liści ogórków ogranicza nadmierny rozwój masy wegetatywnej i pomaga zachować zdrowotność roślin. Wszelkie nieprawidłowości wykonane podczas tej czynności prowadzą do osłabienia roślin oraz wspomagają rozwój patogenów i szkodników. Dlatego warto sobie przypomnieć najważniejsze zasady cięcia liści − umożliwi to uniknąć kosztownych błędów produkcyjnych. Warto ponadto zwrócić uwagę na możliwości związane z ochroną roślin przed wykonaniem tej czynności pielęgnacyjnej, a także po jej zakończeniu.
Cięcie liści ma na celu ograniczenie masy wegetatywnej części nadziemnej w takim stopniu, aby uzyskać prawidłowy wzrost i dorastanie zawiązków owoców pozostawionych na roślinach. Należy pamiętać, że nadmiar liści na roślinie ogranicza transport wody i składników pokarmowych do jej wierzchołka, spowalniając jednocześnie jej wzrost. Brak regulacji liści wpływa na nierównomierne pobieranie składników pokarmowych, utrudniając prowadzenie efektywnego nawożenia. Cięcie powinno być prowadzone systematycznie. Należy unikać dłuższych przerw w cięciu, po których odciąża się roślinę wycinając długie pędy, ze znaczną masą liści i zawiązków. Takie jednorazowe silne cięcie wpływa negatywnie na dalszy wzrost i plonowanie ogórków. Ponadto, owoce mogą nierównomiernie się wybarwiać lub być rozjaśnione ze względu na utrudnione przenikanie światła w głąb rośliny. Co gorsza, nadmiar liści utrudnia cyrkulację powietrza − wzrasta jego wilgotność w obiekcie uprawowym, na roślinach mogą rozwijać się choroby grzybowe (szara pleśń, mączniak rzekomy i mączniak prawdziwy oraz zgnilizna twardzikowa), bakteryjne oraz szkodniki. Ze względu na nadmierne krzewienie się roślin skuteczność zabiegów chemicznych może być ograniczona.

Ile liści zostawić na roślinie?

Liczba liści na roślinie w dużym stopniu zależy od odmiany. Można przyjąć, że w przypadku prowadzenia roślin w technologii tradycyjnej (tzw. na parasol), na każdej powinno znajdować się 15−20 wyrośniętych liści. Należy zadbać, aby wszystkie owocujące pędy były prawidłowo doświetlone. Tymczasem, w uprawie ogórków prowadzonych metodą na pęd główny z opuszczaniem należy utrzymywać zagęszczenie 3−3,5 rośliny/m² (w całym cyklu produkcyjnym). W tej technologii, na każdym pędzie głównym zalecam utrzymywać 20−25 liści/roślinę. Bardziej precyzyjnym narzędziem do zarządzania liczbą liści jest korzystanie z indeksu LAI, który najlepiej utrzymywać na poziomie 3–3,5.

Przed przystąpieniem do cięcia liści rośliny powinny być pełne turgoru i prawidłowo odżywione, należy też zadbać o przewietrzenie obiektu uprawowego. O ile to możliwe, w pierwszej dobie po zabiegu korzystne jest ogrzewanie roślin dolnym systemem grzewczym (przy jednoczesnym wietrzeniu obiektu). Dzięki temu rośliny będą osuszone i nastąpi szybkie zabliźnienie się ran.

Wykonanie cięcia liści

Zabieg cięcia liści ogórków można wykonać przy pomocy bardzo ostrych noży lub sekatorów posiadających dwa ostrza tnące. Nieprawidłowym jest stosowanie sekatorów sadowniczych lub tępych i brudnych narzędzi. Pracownicy, przed każdą przerwą na odpoczynek w pracy, powinni starannie myć narzędzia i ostrzyć je przed ponownym użyciem. Praktycznym rozwiązaniem jest stosowanie noży do tapet z łamanym ostrzem.

W uprawie ogórków pod osłonami obowiązuje zasada cięcia liści i pędów bocznych „na gładko” bezpośrednio przy pędzie rośliny lub przed blaszką liściową pozostawiając cały ogonek liściowy.

Zapobiega to infekcjom roślin i ich pędów. Pozostawienie całych ogonków opóźnia ewentualną infekcję pędów zostawiając zapas czasu na wykonanie zabiegu ochrony roślin.

Za nieprawidłowe uznaje się: zrywanie liści przez rozrywanie ogonków na ich długości, w miejscu innym niż w sąsiedztwie blaszki liściowej (to miejsce naturalnego odrzucania starych liści na zdrowych plantacjach w optymalnych warunkach), cięcie i zrywanie liści z pozostawieniem 5−10 cm ogonka − taki zabieg bezpośrednio prowadzi do infekcji miękkich tkanek ogonka przez patogeny. Nieprawidłowe jest każde cięcie liści i pędów prowadzone przy użyciu tępych narzędzi lub narzędzi, których działanie prowadzi do miażdżenia ogonków lub pędów ogórka.

Fot. 1. Prawidłowe (a) i nieprawidłowe (b) cięcie liści ogórka

Zabiegi po cięciu

Wśród producentów ogórków powinno panować przekonanie, że po każdorazowym cieciu liści wykonać pewne zabiegi zabezpieczające rośliny: prawidłowe wietrzenie plantacji i osuszanie ran w celu ich prawidłowego zabliźnienia oraz ewentualne stosowanie zabiegów ochrony przy użyciu pestycydów zgodnie z etykietą lub Programem Ochrony Roślin. Coraz częstszym staje się stosowanie nawozów organicznych zawierających grzyby z rodzaju: Trichoderma ssp, Coniothyrium minitans lub nawozów organicznych zawierających szczepy bakterii z rodzaju: Bacillus subtilis, Bacillus psychrodurans oraz Bacillus licheniformis. Preparaty mikrobiologiczne poza walorem ochronnym i prewencyjnym dodatkowo posiadają tylko godzinny okres karencji oraz cechę „zero pozostałości w roślinie i owocach”. Dzięki temu nie zaburzają biochemii i pracy roślin, nie szkodzą konsumentom i są przyjazne dla środowiska.

Ważne

• Cięcie liści jest obowiązkowym zabiegiem w nowoczesnej uprawie ogórka.
• Pozytywnymi aspektami usuwania liści ogórków są stworzenie roślinom optymalnych warunków nasłonecznienia oraz poprawienie aktywności młodych, zdrowych liści.
• Liście należy ciąć systematycznie co 7−10 dni w całym cyklu uprawowym.

Tomasz Marasik
Toma Seeds