O najważniejszych problemach w czasie dorastania i dojrzewania owoców papryki mówiła dr Agnieszka Stępowska, specjalistka z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach podczas zimowego spotkania w Klwowie.
Zbiory „na zielono”
Jak podkreślała prelegentka, rośliny są najbardziej wrażliwe na stresy w fazie rozsady i bezpośrednio po posadzeniu na miejsce stałe. W tym czasie temperatura nie powinna wahać się w zbyt dużych granicach. Z kolei w późniejszym okresie, jak rośliny się rozkrzewią, a owoce zaczną dorastać i się wybarwiać, lekkie stresy, np. różnica temperatury między dniem a nocą, nie szkodzi roślinom, a wręcz może mieć pozytywny wpływ np. na smakowitość czy prawidłowe wybarwianie owoców. W tym czasie korzystne jest występowanie chłodnych poranków poprzedzających ciepłe, słoneczne dni.
Takich warunków nie ma jednak wczesną wiosną. Pierwsze owoce papryki zazwyczaj dojrzewają przy stosunkowo niskiej temperaturze. Zdarza się, że z powodu niewłaściwego kiełkowania pyłku lub złego przewodzenia hormonów wzrostu powstają owoce zniekształcone (fot. 1). Dodatkowo inne stresy (np. zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura, niewłaściwa wilgotność powietrza) przyczyniają się do tego, że pierwsze owoce wybarwiają się bardzo długo bądź nierównomiernie. Dlatego, zdaniem A. Stępowskiej, pierwsze owoce powinny być zbierane „na zielono”. Odciążenie roślin pomoże im prawidłowo się rozbudować oraz „wykarmić” kolejne zawiązane owoce.
Zdaniem specjalistki, warto także zadbać o to, aby na roślinach nie było zbyt dużo liści i pędów, na których nie ma ani owoców, ani zawiązków, gdyż jest to zbędna masa zielona, zabierająca roślinom i owocom składniki pokarmowe oraz światło. Deficyt światła, przy dobrym odżywieniu roślin, może prowadzić do tworzenia się na liściach i owocach plam wskutek wytrącania się szczawianu wapnia. Plamy te będą wręcz tworzyć mechaniczną blokadę, utrudniającą m.in. zmiany barwników w roślinie. Papryka wymaga wysokiej intensywności światła, ale latem cieniowanie obiektów jest konieczne do utrzymania odpowiedniej temperatury w tunelu (< 35°C), aby roślina zawiązała owoce. Dostęp światła możemy zwiększyć poprzez prawidłowe cięcie roślin – usuwanie zbędnych liści i pędów (fot. 2).
– Trzeba też pamiętać, że jeśli poświęcimy trochę czasu i przytniemy rośliny, to owoce będą szybciej osiągały właściwe rozmiary i będą mniej narażone na stresy, powodujące np. zaburzenia w wybarwianiu się, niż rośliny, które nie są cięte. Niecięte rośliny wprawdzie również obficie plonują, ale owoce dłużej dorastają i dojrzewają (fot. 3) – a im dłużej to trwa, tym większe jest ryzyko, że po drodze wystąpią stresy – mówiła specjalistka.
Opadanie zawiązków papryki
Często się zdarza, że mimo prawidłowego wzrostu i rozkrzewienia się roślin, zawiązki zaczynają opadać. Jak tłumaczyła A. Stępowska, dzieje się tak, ponieważ roślina w ten sposób pozbywa się tych elementów, których nie jest w stanie „wykarmić”. Dodatkowo, jeśli warunki sprzyjają rozprzestrzenianiu się zarodników grzybów, np. szarej pleśni, to wnikają one w najbardziej wrażliwe części rośliny – właśnie w zawiązki. Objawy choroby nie muszą być widoczne, a mimo to, zawiązki mogą opadać z powodu porażenia. Warunkiem sprzyjającym chorobom grzybowym jest np. zwiększona wilgotność w łanie roślin, których nie cięto, wskutek czego pozostaje na nich duża liczba pędów.
Zniekształcenia owoców papryki
Pierwsze zbiory mogą przypadać w okresie, kiedy w glebie jest jeszcze dosyć dużo azotu po nawożeniu przedwegetacyjnym, a dodatkowo rośliny otrzymują ten składnik poprzez fertygację. Jeśli w czerwcu, kiedy zaczynają dorastać owoce, nastąpi ochłodzenie, a w pożywce znajduje się azot amonowy, to rośliny zaczynają go szybko pobierać, co może spowodować autotoksyczność – na owocach pojawiają się wówczas fioletowe lub ciemnozielone smugi (fot. 4).
Takie rośliny będą ukierunkowane na wytwarzanie masy zielonej, a dorastanie i wybarwianie owoców zostanie spowolnione. Z kolei, jeśli w glebie nie będzie formy amonowej, ale i tak poziom azotu będzie wysoki w stosunku do innych składników, to mimo szybkiego tempa wzrostu owoców, będą one cienkościenne, wklęśnięte, zakleszczone między pędami. Dlatego zawsze nawożenie przedwegetacyjne powinno być wykonane w oparciu o wyniki analizy gleby. Często bowiem braki składników pokarmowych w podłożu są niewielkie i można zrezygnować z nawożenia przedwegetacyjnego na rzecz nieco wcześniejszego wprowadzenia fertygacji. Jak mówiła A. Stępowska, podawanie roślinom nadmiernych ilości składników pokarmowych jest dla producenta zbędnym wydatkiem, a roślinom wcale nie służy, a wręcz może szkodzić.
Papryka jest bardzo wrażliwa na wahania i zmiany temperatury. Zbyt wysoka lub za niska temperatura może przyczynić się do powstawania zniekształconych owoców (fot. 5). Jeśli w czasie kwitnienia średnia temperatura dobowa nie przekroczy 17oC czy też przez kilka dni będzie utrzymywała się temperatura powyżej 30–32oC, to prawie zawsze część kwiatów wyda zniekształcone owoce. Mogą się na nich tworzyć zewnętrzne komory, różnego rodzaju wyrostki. Wszelkie zniekształcenia są inicjowane już na etapie kwiatu. Trzeba więc zwracać szczególną uwagę na warunki w czasie kwitnienia. Prelegentka pokazała, jak powinien wyglądać prawidłowo rozwinięty kwiat papryki. Zaznaczyła, że powinno być na nim od 5 do 7 płatków, ale nie więcej. Jeśli już w trakcie kwitnienia występują nieprawidłowości, np. nadmierna liczba płatków, wielokomorowe zawiązki, to wyrastający z takich kwiatów owoc będzie zniekształcony, nierówny, wielokomorowy – po zauważeniu najlepiej go usunąć.
Problemy z wybarwianiem papryki
Stępowska przypomniała, że zabronione jest stosowanie preparatów zawierających etylen (np. Ethrel 480 SL, Agrostym 480 SL) w celu przyspieszenia wybarwiania owoców, gdyż nie są one zarejestrowane dla papryki. Jest natomiast kilka nowych środków, zarejestrowanych jako nawozy lub preparaty o działaniu stymulującym, które przyspieszają i poprawiają wybarwianie owoców, nie dając pozostałości substancji chemicznych w roślinie. Przykładowo, po zastosowaniu preparatów InCa czy Colorado owoce zachowują świetną jakość skórki i prawidłowy kształt, wybarwiając się na intensywny, żywoczerwony kolor. Bardziej głęboki, wiśniowy kolor owoców można uzyskać natomiast po użyciu nawozu dolistnego Tecamin Brix. Owoce potraktowane preparatem Pioner Colo- Plus odznaczają się wprawdzie jaśniejszą, jaskrawoczerwoną barwą, ale uzyskują wysokie noty w ocenie sensorycznej – są słodkie, o dobrze zbilansowanym smaku, a ponadto są bardzo kształtne (tzw. eksportówki). Po zastosowaniu ww. preparatów poprawiają się kształt, jakość skórki, smakowitość i wybarwienie owoców, warto więc wziąć pod uwagę ich wykorzystanie w uprawie papryki.
Sucha zgnilizna
Składnikiem, który będzie zawsze potrzebny roślinie, a bywa trudno pobierany w zależności m.in. od warunków wilgotności gleby oraz powietrza, jest wapń. Utrudnione pobieranie tego pierwiastka występuje zarówno wtedy, gdy gleba jest zbyt sucha, jak i gdy jest za wilgotna. Częste wahania wilgotności powietrza również są powodem zaburzeń w pobieraniu wapnia przez rośliny. Podobnie dzieje się, kiedy w warunkach wysokiej wilgotności powietrza osłabiona jest transpiracja roślin.
Jednym z objawów niedoboru tego pierwiastka, dotychczas rzadko z nim kojarzonym, jest srebrzystość owoców. Na skutek odwodnienia tkanek zawiązka skórka owocu zaczyna odstawać od miękiszu – pod skórkę dostaje się powietrze, co jest widoczne w postaci srebrzystych smug. Jeśli proces ten jest mocno zaawansowany, to w późniejszej fazie dojrzewania papryki smugi są coraz bardziej widoczne. Znacznie częściej obserwujemy jednak typowe symptomy suchej zgnilizny owoców – brązowe, zapadnięte plamy (fot. 6). Na owocach papryki tworzą się one na wierzchołku lub bocznych ścianach (na pomidorze – tylko w wierzchołkowej części owoców). Gdy powietrze jest suche, plama również będzie sucha. Z kolei w warunkach wysokiej wilgotności powietrza plamy są rozpulchnione, a w efekcie wtórnych infekcji mogą pojawić się na nich objawy szarej pleśni czy alternariozy.
Jak tłumaczyła A. Stępowska, sucha zgnilizna owoców jest inicjowana wówczas, kiedy zawiązek zaczyna się wytwarzać. Dlatego najskuteczniejszym sposobem zapobiegania temu zaburzeniu jest dokarmianie roślin wapniem już na etapie kwitnienia. – Z dodatkowym dokarmianiem saletrami czy innymi preparatami wapniowymi nie należy czekać, aż pojawią się objawy suchej zgnilizny na owocach. Zabiegi należy rozpocząć jak najwcześniej, a kiedy rośliny zaczynają kwitnąć, powinny być już regularnie dokarmiane wapniem – przynajmniej raz na tydzień należy zaaplikować poprzez system do fertygacji saletrę wapniową bądź wapniowo-magnezową. Mimo że wapń bardzo trudno wnika przez części nadziemne roślin, warto również w czasie kwitnienia, systematycznie, co 2 tygodnie opryskiwać paprykę dolistne preparatami wapniowymi. Mamy wówczas szansę, aby uniknąć problemu suchej zgnilizny wierzchołków owoców i utrzymać odpowiedni poziom wapnia w owocach – mówiła specjalistka.
Jak przekazała, rozpoczynanie zabiegów dokarmiania wapniem w późniejszych okresach, kiedy już pojawią się objawy choroby, nie będzie skuteczne, w ten sposób możemy jedynie chronić następne, dopiero zawiązywane owoce. Należy pamiętać, aby podczas zabiegów dokładnie i równomiernie pokryć cieczą roboczą opryskiwane powierzchnie (owoce, zawiązki, kwiaty), ponieważ wapń wniknie do tkanek tylko w miejscach aplikacji.
Anna Maciejuk
Fot. 1-6 A. Stępowska
Artykuł pochodzi z numeru 4/2016 “Hasła Ogrodniczego”
