AktualnościProdukcja rozsady pomidorów gruntowych

Produkcja rozsady pomidorów gruntowych

Pomidory są warzywami ciepłolubnymi i z tego powodu wymagają odpowiedniej produkcji rozsady. Wielu plantatorów pomidora produkuje ją we własnym zakresie z różnym powodzeniem. Aby zapewnić duży i w miarę możliwości wczesny plon należy zapewnić młodym roślinom optymalne warunki wzrostu i rozwoju. 

Pomidory gruntowe dla przetwórstwa produkowane są w Polsce od wielu lat. Dawniej były głównie uprawiane z przeznaczeniem na koncentrat jednak w ostatnim czasie coraz większego znaczenia nabierają pomidory przeznaczane na soki i do mrożenia. W ich przypadku przetwórcy zwracają szczególną uwagę na jakość owoców oraz zawartość w nich ekstraktu. Z tego właśnie powodu w naszym kraju uprawiane są głównie odmiany pochodzące z południa Europy odznaczające się poszukiwanymi cechami. Mają one dłuższy okres wegetacji, jak również dojrzewają niemal jednocześnie pod jej koniec (odmiany do zbioru mechanicznego). Producenci zmuszeni są do szukania sposobów przyspieszenia plonowania i uzyskania większego plonu wczesnego. Jednym z nich może być odpowiednia produkcja rozsady.

Ważna jest zasobności podłoża

Najtańszym i nadal najbardziej popularnym sposobem praktykowanym przez plantatorów pomidora gruntowego jest produkcja rozsady rwanej. Prowadzona jest ona zwykle w gruncie w tunelu foliowym. Rośliny pikowane są do gleby w to samo miejsce przez kilka kolejnych lat. Do podłoża niekiedy dodaje się torf niski, słomę lub obornik. Jednak nawet po „uszlachetnieniu” gleba nie zapewnia optymalnych warunków powietrzno-wodnych i cieplnych – jest zwykle zlewna i zimna. Dodatkowo wzbogacenie jej jakąkolwiek ilością torfu niskiego, czy obornika powoduje niekontrolowany wzrost zawartości składników pokarmowych. Zwykle spotykać się można z takimi sytuacjami nawet u doświadczonych producentów. Po wykonaniu analizy podłoża w trakcie produkcji rozsady okazuje się, że zawartość składników pokarmowych przekracza kilkukrotnie obowiązujące zalecenia uprawowe.

Wielu producentów nie zdaje sobie sprawy z tego, że aby odnieść sukces w produkcji na polu należy najpierw przyłożyć się do produkcji rozsady. Podstawą w produkcji rozsady rwanej jest wykonanie analizy podłoża i odpowiednia interpretacja wyników. Po ich uzyskaniu należy uzupełnić zawartości składników pokarmowych do wartości optymalnych, które wynoszą pH 5,5-6,0; N 180-220 mg/dm3, P 150 mg/dm3, K 280 mg/dm3, Mg 120 mg/dm3, Ca 1500-2000 mg/dm3. Jeżeli natomiast zawartość któregoś ze składników przekracza znacznie wartości optymalne to należy rozważyć domieszanie torfu kwaśnego bądź odkwaszonego w zależności od potrzeb i wykonanie ponownie analizy chemicznej podłoża. Najczęściej popełnianym błędem przez producentów jest dokładanie do podłoża kompostów lub obornika. Wtedy to po zapikowaniu siewek, kiedy rośliny zaczynają rosnąć w tunelu foliowym robi się coraz cieplej, gdyż materia organiczna rozkłada się w sposób niekontrolowany do składników mineralnych. Tworzy się wówczas zbyt duże zasolenie, rośliny ciemnieją, a ich wzrost zostaje zahamowany – przy dużym stężeniu azotu amonowego w glebie pomidory zaczynają zamierać (zostaje zniszczony system korzeniowy). Takie sytuacje nie mają zwykle miejsca w przypadku produkcji rozsady w inspektach, które na dzień są otwierane i panuje w nich temperatura podobna do zewnętrznej, a podłoże zbytnio się nie nagrzewa.

Prenumerata Warzywa 2024 - baner

Można w wielodoniczkach

Innym, coraz bardziej powszechnym sposobem produkcji rozsady pomidorów gruntowych jest produkcja w wielodoniczkach, w której używane mogą być różnorakie typy wielodoniczek. Jednak najlepsze, pozwalające na znaczące przyśpieszenie zbiorów są te o największej pojemności. Z badań przeprowadzonych kilka lat temu w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach przez dr Irenę Babik jednoznacznie wynika, że największy plon wczesny ( około 42 t/ha ) otrzymuje się z rozsady wyprodukowanej w wielodoniczkach typu Vefi o pojemności 90 cm3 podłoża posiadających 54 otwory na tacy o wymiarach 40 x 60 cm. Producenci zwykli używać do produkcji rozsady pomidorów wielodoniczek z 96 otworami o pojemności 53 cm3. Przy mniejszej objętości podłoża w doniczce plon wczesny jest porównywalny z plonem wczesnym uzyskanym z rozsady rwanej (około 30 t/ha). Producenci zwykle wybierają jak najmniejsze możliwe doniczki ze względu na oszczędność miejsca w ogrzewanych pomieszczeniach oraz substratów, których zakup jest dla nich dodatkowym wydatkiem.

Dlaczego wielodoniczki? Jest kilka powodów przemawiających za tym właśnie rozwiązaniem:

*podczas produkcji rozsady plantatorzy pomidorów zwykle borykają się z chwastami, szkodnikami i chorobami odglebowymi. Stosując substraty produkowane przez specjalistyczne firmy eliminuje się ten problem. Rozsada wyprodukowana w wielodoniczkach powinna być odizolowana od podłoża, co zabezpiecza ją przed przenoszeniem chorób tą drogą;

*system korzeniowy jest zabezpieczony przed uszkodzeniami mechanicznymi i mimo to, że jest on mniejszy zwykle niż w przypadku rozsady rwanej to zachowane są proporcje pomiędzy częścią nadziemną i podziemną;

*rozsada doniczkowana jest mniej kłopotliwa w transporcie i przygotowaniu do sadzenia. Bardzo ważna jest jednak decyzja o rodzaju stosowanych wielodoniczek. Jeżeli pole jest blisko rozsadnika i nie będzie problemów z przewożeniem rozsady to można ją wyprodukować w wielodoniczkach 40 x 60 cm. Natomiast, jeżeli rozsada będzie przewożona z rozsadnika na pole na znaczne odległości, a w gospodarstwie nie ma specjalistycznych wózków z półkami to należy wybrać wielodoniczki o nieco mniejszych wymiarach, tak żeby mieściły się w skrzynkach uniwersalnych, którymi zwykle dysponuje każde gospodarstwo. Dzięki wielodoniczkom nawet, jeżeli rozsada nie zostanie wysadzona ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne to można bez utraty jakości przetrzymać ją kilka dni z powrotem w tunelu.

Nie warto oszczędzać na podłożu

Przy wyborze produkcji rozsady w wielodoniczkach ważny jest zakup dobrych jakościowo podłoży. W przeliczeniu na hektar nie są to bardzo duże koszty, a dają gwarancje udanej produkcji. Za takim posunięciem przemawiają następujące argumenty:

*zawartość składników pokarmowych powinna być optymalna dla roślin. Zakupując gotowe podłoże nie ma konieczności wykonywania analiz chemicznych oraz pracochłonnego mieszania nawozów;

*podłoże jest mieszaniną kilku rodzajów torfów zapewniających jego dobre nasączanie oraz brak problemów z zalewaniem podczas nadmiernego podlewania, a także rozchodzeniem się dostarczonej wody we wszystkich kierunku w doniczce jednakowo, a nie tylko w dół wytworzonymi przestworami;

*podłoża znajdujące się w handlu mają zwykle wysoką, stabilną jakość. Należy wybierać takie firmy, które na opakowaniu drukują datę produkcji, numer partii i numer receptury. Przydatne jest to wtedy, kiedy zgłasza się reklamację dotyczącą zakupionego podłoża. Niestety niewielu producentów wie o tym, że tak jak każdy produkt również substrat ma datę przydatności do użycia. Wynosi ona zwykle 6 miesięcy;

*na wyprodukowanie rozsady na 1 ha na substrat należy wydać w zależności od rodzaju wielodoniczek i obsady roślin od 200 do 400 złotych.

Wysiew nasion

Nasiona pomidorów zwykle wysiewane są do skrzynek wypełnionych substratem o strukturze drobnej. Do jednej skrzynki o wymiarach 40 x 60 cm powinno się wysiewać po około 500 sztuk nasion. Często zdarza się jednak, że producenci starają się wysiewać nawet po 1000 nasion do takiej skrzynki, co jest nieuzasadnione m.in. ze względów ekonomicznych.

Nasiona pomidorów gruntowych w większości sprzedawane są w opakowaniach na wagę, a nie na sztuki. Masa tysiąca nasion tej samej odmiany może różnić się w poszczególnych latach, dlatego też należy każdorazowo sprawdzać ile nasion jest w poszczególnych opakowaniach różnych odmian. Zbyt duże zagęszczenie powoduje wybieganie siewek. Rośliny są wiotkie i wysokie, a system korzeniowy jest słabo rozwinięty. Takie siewki źle się pikuje zwłaszcza do wielodoniczek, które mają ograniczoną głębokość. Zbyt głębokie pikowanie do gruntu przy produkcji rozsady rwanej również nie pozostaje bez szkody dla roślin. Łodyga styka się na znacznej długości z zimną i bardzo mokrą glebą, co powoduje zwiększenie zagrożenia ze strony chorób zgorzelowych. Po wysiewie nasion do skrzynek i przykryciu ich warstwą piasku czy perlitu należy zapewnić optymalną temperaturę powietrza do wschodów roślin. Dla pomidorów powinno utrzymywać się 25-27ºC, aż do skiełkowania nasion. W takiej temperaturze nasiona kiełkują w ciągu 3-5 dni. Następnie temperaturę powietrza należy obniżyć do 20-22ºC w dzień i 16ºC w nocy. Utrzymywanie nadmiernie wysokiej temperatury – zwłaszcza w nocy powoduje zbyt intensywny wzrost części nadziemnej w stosunku do korzeni. Niektórzy producenci wysiewają nasiona bezpośrednio do wielodoniczek. Jeżeli jednak w pomieszczeniach nie mogą utrzymać optymalnej temperatury do skiełkowania nasion to zamiast 95% obsady mogą uzyskać dużo mniejszą liczbę roślin od planowanej.

Wysiewać do doniczek czy pikować?

Pikowanie jest pracochłonne, ale zapewnia praktycznie 100% obsady i wykorzystania miejsca w wielodoniczkach. Pewnym rozwiązaniem tego problemu są specjalne komory do kiełkowania. Muszą to być pomieszczenia z dobrym i wydajnym systemem ogrzewania. Ciepło powinno rozchodzić się po całym pomieszczeniu równomiernie. Wymaga to jednak dużej dokładności ze strony producenta. Po zauważeniu pierwszych pękających nasion należy wszystkie tace wynieść do tunelu foliowego w celu zapewnienia im światła. Jakiekolwiek opóźnienie spowoduje, że siewki stają się cienkie, białe i długie. Niestety nie da się ich później „skrócić”.

Po rozłożeniu liścieni warto zabezpieczyć siewki przed chorobami zgorzelowymi podlewając je preparatem Previcur Energy 840 SL. Ma to na celu zabezpieczenie siewek przed infekcją grzybowymi w przypadku nie zapewnienia optymalnych warunków termicznych i wilgotnościowych, zwłaszcza, że nasiona od roku 2009 dzięki naszym ustawodawcom niestety nie są zaprawiane przez firmy nasienne.

Po zapikowaniu roślin do wielodoniczek, czy podłoża w tunelu należy utrzymywać optymalne wartości temperatur, aby produkcja przebiegała bez żadnych zakłóceń. W nocy temperatur nie powinna spadać poniżej 14ºC, a w dzień w miarę możliwości powinna wynosić około 22ºC. Oprócz rygoru termicznego trzeba pamiętać, że podczas pikowania w czasie bardzo słonecznych dni należy ograniczyć natężenie światła poprzez cieniowanie tunelu, gdyż przy bardzo silnej operacji słonecznej siewki mogą zostać „poparzone”. Przy wyborze sposobu produkcji należy wziąć pod uwagę, że długość tego procesu będzie różna. Najdłużej, bo około 6-7 tygodni będzie trwała produkcja rozsady rwanej. Około 5-6 tygodni trwa produkcja rozsady w wielodoniczkach o pojemności pojedynczej doniczki 90 cm3, a do 5 tygodni w mniejszych doniczkach. Można też skrócić produkcję rozsady o kilka dni jeżeli zamiast pikowania siewek nasiona wysiewa są bezpośrednio do wielodoniczek.

Jeżeli podejmuje się decyzję o produkcji rozsady w wielodoniczkach trzeba pamiętać, że nie powinny mieć one bezpośredniego kontaktu z glebą w tunelu. Powinny być oddzielone przynajmniej folią, najlepiej jednak gdyby stały w powietrzu nie stykając się z ziemią. Wówczas system korzeniowy nie przerasta doniczki, a nadmiar wody z poszczególnych komórek może swobodnie odciekać. Dość ciekawym rozwiązaniem jest ustawianie wielodoniczek na płytach styropianu. W ten sposób izoluje się rośliny od zimnego podłoża.

Zadbać o zdrowotność roślin

Rozsada pomidorów gruntowych produkowana nawet w idealnych warunkach termicznych i wilgotnościowych powinna być chroniona przed chorobami bakteryjnymi i grzybowymi. Szczególnie ważne jest zapobieganie wystąpieniu chorób zgorzelowych, zwłaszcza tam gdzie nie ma możliwości utrzymania temperatury odpowiedniej do wzrostu młodych roślin. Bardzo dobre efekty daje stosowanie preparatu Previcur Energy 840 SL zaraz po przyjęciu się siewek. Preparat działa systemicznie w roślinie, jak również odkaża powierzchnię podłoża. Previcur Energy 840 SL zabezpiecza także rozsadę przed zarazą ziemniaka, która podczas produkcji w tunelu stanowi pewne zagrożenie.

Dokarmianie rozsady

W produkcji rozsady pomidora warto również zwrócić uwagę na prawidłowe nawożenie.. Jeśli rozsada produkowana jest w gruncie tunelu (rozsada rwana), a składniki są na poziomie optymalnym nie ma konieczności stosowania dodatkowego nawożenia. Natomiast podczas produkcji w wielodoniczkach nawożenie jest potrzebne praktycznie od momenty rozpoczęcia intensywnego wzrostu roślin. Najlepiej jest rozpocząć nawożenie około tygodnia po przesadzeniu roślin do wielodoniczek małymi dawkami nawozów kompleksowych rozpuszczonych w wodzie podczas każdego podlewania. Nawożenie można również przeprowadzać rzadziej, ale za to większymi dawkami nawozów. Wszystko zależy od pojemności zastosowanych wielodoniczek i możliwości technicznych gospodarstwa. Im mniejsze doniczki tym nawożenie powinno być prowadzone częściej mniejszymi dawkami nawozów. Interwencyjnie wtedy, kiedy na roślinach zauważalne są niedobory składników pokarmowych można użyć 1 kg nawozu na 100 litrów wody. Trzeba pamiętać, że tak duża koncentracja składników pokarmowych może spowodować poparzenia liści, dlatego zaraz po podlaniu pożywką należy spłukać ją niewielką ilością wody z roślin. Stężenie nawozu do codziennej fertygacji to 1 kg na 1000 litrów wody.

Niedobór fosforu

niedobór fosforu
Filetowe przebarwienia nerwów
Objawy niedoboru fosforu na rozsadzie

Nawóz do zasilania rozsady pomidorów powinien zawierać w swoim składzie około 1,5 razy tyle potasu, co azotu. Oczywiście mogą być używane również nawozy o składzie zrównoważonym w zależności od stanu roślin. Czasami też, zwłaszcza kiedy temperatura powietrza w obiekcie długo utrzymuje się na poziomie poniżej 12ºC występują objawy niedoboru fosforu w postaci antocyjanowych przebarwień spodniej strony liści. Wtedy to należy uzupełnić zawartość tego składnika w roślinie poprzez oprysk nawozem z łatwo przyswajalnym fosforem, zamiast dostarczać go do podłoża. Powodem zaburzenia pobierania fosforu jest, bowiem niska temperatura podłoża.

 

Piotr Borczyński z Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie

artykuł pochodzi z archiwalnego wydania miesięcznika Warzywa

ZOSTAW KOMENTARZ

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu.
Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.
Proszę podać swoje imię tutaj
Proszę wpisać swój komentarz!

Polityka Prywatności

NAJNOWSZE WIADOMOŚCI

Najpopularniejsze artykuły

Polecamy

INNE ARTYKUŁY AUTORA

ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

tunele przymrozki folia

NEWSLETTER

Warzywniczy newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu WARZYWA.pl