Nawożenie pomidorów w uprawach glebowych pod osłonami

Pomidory w glebie tuneli i szklarni uprawia się coraz rzadziej z powodu problemów z chorobami systemu korzeniowego. Szczepienie rozsady ogranicza w pewnym stopniu ich negatywny wpływ na rośliny. Nie wszystkie gospodarstwa decydują się na uprawę bezglebowa pomimo jej niezaprzeczalnych zalet. Zmiana technologii uprawy zazwyczaj wiąże się z dodatkowymi nakładami inwestycyjnymi i koniecznością nabycia nowych kompetencji. Jeżeli gleba w tunelu nie jest mocno zakażona to można osiągać satysfakcjonujące plony, a wielu ogrodników i konsumentów twierdzi, że takie owoce są smaczniejsze. Tradycyjna technologia uprawy jest również rozwiązaniem dla gospodarstw ekologicznych. Nawożenie jest istotnym aspektem uprawy glebowej pomidorów pod osłonami.

Pomidory w gruncie tunelu uprawia się zazwyczaj od kwietnia do lipca po wczesnych warzywach np. rzodkiewce, sałacie czy kapuście. Umożliwia to maksymalne wykorzystanie obiektu uprawowego, który zazwyczaj nie jest ogrzewany. Gleba w tunelu powinna zawierać możliwie dużo substancji organicznej najlepiej powyżej 10%. Dzięki temu można utrzymać jej dobra strukturę, pojemność sorpcyjną i wodną. Bardzo wskazane jest nawożenie dobrze przefermentowanym obornikiem (5–7,5 kg/m²) lub kompostem (5–10 kg/m²). Obornik powinno się stosować z wyprzedzeniem kilku tygodni i musi być dobrze przykryty glebą a kompost można rozrzucać bezpośrednio przed sadzeniem i wymieszać płytko z glebą. Jeżeli gleba jest bardzo lekka lub bardzo ciężka to można ją rozluźnić torfem w dawce 10–20 l/m². Poprawi to retencję wodną gleby lekkiej, przepuszczalność ciężkiej i pojemność sorpcyjną w obydwu przypadkach.

Niezbędnym uzupełnieniem nawożenia organicznego jest nawożenie mineralne, ponieważ pomidor w uprawie pod osłonami charakteryzuje się wysokimi potrzebami pokarmowymi i nawozowymi. W tabeli 1 przedstawiono przeciętne zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe.

Tabela 1. Średnie zapotrzebowanie pomidora na wytworzenie kg owoców

Tabela 2. Wymagania pokarmowe pomidora o uprawianego pod osłonami

Zalecane pH gleby powinno wynosić 5,5–6,5. W kontekście odczynu należy jednak pamiętać, żeby gleba była wystarczająco zasobna w wapń, który jest ważny dla jakości pozbiorczej owoców, zwłaszcza deserowych. Szczególnie wysokie zapotrzebowanie na ten składnik wykazują popularne w uprawie odmiany malinowe. Jeżeli pH gleby jest poniżej 6,0 przed sadzeniem rozsady można zastosować kredę w dawce 100–150 g/m². Optymalnym rozwiązaniem jest regulacja odczynu jesienią, gdy tunel jest pusty i jest czas na odkwaszanie gleby. Należy pamiętać, że musi być ona wilgotna podczas odkwaszania w innej sytuacji reakcje nie zachodzą.

Podstawą nawożenia jest doprowadzenie zasobności gleby do poziomu zalecanego dla pomidora na podstawie analizy. Liczby graniczne dla różnych typów odmian zamieszczono w tabeli 3.

Tabela 3. Standardowe zawartości makroskładników dla pomidorów [mg·dm^-3]

⃰Azot amonowy poniżej 50 mg/dm³

Przed sadzeniem rozsady zasobność gleby należy uzupełnić do poziomu liczb granicznych, w zależności od terminu uprawy, stosowanej agrotechniki etc. Dla roślin bardziej wymagających do wyższej wartości, dla mniej wymagających – do niższej. W trakcie wegetacji warto wykonywać analizy co 2–3 tygodnie i uzupełniać składniki do zalecanych poziomów.

Azot

Zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe jest uzależnione od terminu i długości uprawy oraz typu odmiany. Generalnie im dłuższy okres uprawy i plonowania tym zapotrzebowanie większe. Plon z uprawy jesiennej jest również zazwyczaj większy, niż z wiosennej i stąd większe zapotrzebowanie na składniki mineralne. Największe zapotrzebowanie na azot występuje w początkowym okresie uprawy w czasie intensywnego przyrostu biomasy oraz tworzenia pierwszych gron. W zależności od typu jej wzrostu stosujemy więcej azotu w formie amonowej dla odmian generatywnych a dla bardziej wegetatywnych powinien przeważać azot azotanowy. Forma amonowa promuje wzrost wegetatywny roślin. Jeżeli obserwujemy, że roślina staje się bardziej generatywna – mniejsze liście, osłabione wierzchołki to zwiększamy nawożenie amonową formą azotu. Analogicznie gdy roślina jest zbyt wegetatywna, tzn. wierzchołek jest bardzo mocny i ma dużą średnicę, międzywęźla są krótkie, liście bardzo duże pofałdowane, silne i grube pędy boczne to ograniczamy ilość azotu i stosujemy go w formie azotanowej.

Fosfor

Dobre zaopatrzenie w fosfor jest niezbędne na początku uprawy, gdy rośliny się ukorzeniają. Jeżeli występują warunki utrudniające pobieranie tego składnika, do których zaliczamy za niskie lub zbyt wysokie pH i temperatura gleby poniżej 12^oC to można podlać rozsadę nawozem z fosforem lub dokarmiać rośliny dolistnie. Typowymi objawami niedożywienia tym składnikiem wczesną wiosną jest antocyjanowe (fioletowe) przebarwienie dolnej strony blaszki liściowej i ogonków. Prawidłowe odżywienie fosforem jest również bardzo ważne w procesie kwitnienia, zapylenia i zapłodnienia kwiatów. Rośliny wykorzystują go do budowy organów generatywnych. W warunkach utrudnionego pobierania tego składnika w tym okresie można pomidory dokarmiać nawozami dolistnymi o wysokiej zawartości fosforu.

Potas

Pomidor jest gatunkiem o bardzo dużym zapotrzebowaniu na potas, przewyższającym inne składniki. Najwięcej ego składnika pomidor pobiera w okresie zawiązywania, wypełniania i dojrzewania owoców. Pomidory gromadzą duże ilości potasu w jagodach. Typowymi objawami niedoboru jest zielone zabarwienie owoców przy szypułce tzw. zielona piętka i nierównomierne wybarwienia owoców, które są również drobniejsze. Ma to duże znaczenie dla odmian wielkoowocowych przeznaczonych do bezpośredniego spożycia, które muszą wyglądać atrakcyjnie. Ponadto prawidłowe odżywienie tym składnikiem przyśpiesza dojrzewanie owoców i poprawia ich smak. W okresie dojrzewania owoców w celu poprawy ich jakości można rośliny dokarmiać nawozami dolistnymi o wysokiej zawartości potasu. Zabiegi można powtarzać co 7–10 dni. Nawożenie potasem powinno być powiązane z nawożeniem azotem. W początkowym okresie uprawy stosunek N:K powinien wynosić jak 1:1–1,2, w miarę dorastania owoców zwiększamy go do zakresu 1:1,5–1,8. Szczegółowe zalecenia dla poszczególnych typów odmian przedstawiono w tabeli 4. W miarę postępowania uprawy należy zwiększyć dawkowanie potasu w stosunku do azotu.

Tabela 4. Prawidłowy stosunek ilościowy azotu do potasu w pożywkach stosowanych w uprawie różnych typów odmian pomidora szklarniowego

Po posadzeniu roślin

Nawożenie pogłówne zaczynamy zazwyczaj 3–4 tygodnie od posadzenia rozsady, gdy rośliny podejmą intensywny wzrost. Dawniej co 10–14 dni stosowano nawożenie posypowe nawozami w formie stałej. Jednorazowo aplikowano 100–150 g nawozu wieloskładnikowego na 1 m². Jeżeli były to nawozy pojedyncze to orientacyjne dawki wynosiły N 5–10 g, P 10–15 g, K 10–20 g i Mg 5–10 g/m² jednorazowo. Jeżeli zastosowano nawozy organiczne to nie było potrzeby nawożenia mikroskładnikami.

Obecnie, gdy standardem jest nawadnianie kropelkowe w tunelach optymalnym rozwiązaniem jest nawożenie płynne. Nawozy można rozpuścić w wodzie i podlewać takim roztworem rośliny. Jest to bardzo wygodne i efektywne. W takiej sytuacji rośliny można fertygować pożywkami o układzie N:P:K dostosowanym do wymagań pokarmowych pomidora w poszczególnych fazach rozwojowych. Takie pożywki można komponować na bazie nawozów wieloskładnikowych do fertygacji zawierających standardowo również mikroskładniki. Stężenie pożywki wynosi w takiej sytuacji zazwyczaj 0,15–0,25% (1,5–2,5 g nawozu w litrze pożywki). Innym rozwiązaniem może być okresowe nawożenie płynne, czyli podlewanie pożywkami o większym stężeniu 0,3–0,5% naprzemiennie z wodą. Niezależnie od przyjętej strategii nawożenia należy regularnie wykonywać analizy gleby, żeby z jednej strony nie dopuścić do niedoboru składnika lub składników a z drugiej do ich nadmiaru. Objawem nadmiernego wzrostu zasolenia jest ciemnozielone zabarwienie liści, które są grube i pofałdowane, poskręcane i grube są także wierzchołki roślin, ponadto skracają się międzywęźla oraz liczne grube pędy boczne. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji to należy ograniczyć nawożenie, utrzymywać wysoką wilgotność podłoża a w ostateczności przemyć glebę wysoką dawka wody w ilości 150–250 l/m². Reasumując nawożenie pomidora uprawianego w gruncie można realizować różnymi metodami ale niezbędna jest znajomość potrzeb pokarmowych roślin i zasobność gleby lub podłoża.

dr inż. Piotr Chohura

Artykuł pochodzi z czasopisma