Seler naciowy, to jeden z nowszych gatunków warzyw spotykany coraz częściej na rynkach. W handlu jest on często oferowany z importu, ale warunki klimatyczne panujące w naszym kraju sprzyjają również uprawie tego warzywa.
Wymagania klimatyczno-glebowe selera naciowego są nieco wyższe niż korzeniowego. Rośnie on najlepiej na glebach ciepłych, dostatecznie wilgotnych, o pH na poziomie 6–7. Gatunek ten nie może być sadzony na glebach świeżo wapnowanych. Uprawa selera naciowego powinna być nawadniania, ponieważ okresy suszy negatywnie wpływają na jakość uzyskiwanego plonu. Producenci uprawiający to warzywo wskazywali, że dobrze rośnie na stanowiskach w pierwszym roku po oborniku. Optymalna zasobność (w mg/dm3) gleby dla selera wynosi: 100–130 azotu, 60–80 fosforu, 200–250 potasu, 60–80 magnezu oraz 1500–2500 wapnia. Część nawozów stosuje się jesienią, natomiast azot oraz potas lepiej zastosować wiosną. Przy czym dawka azotu powinna być podzielona na części i uzupełniana pogłównie w miarę rosnącego zapotrzebowania roślin na ten składnik. Warto pamiętać, żeby ostatnią dawkę azotu dostarczyć do połowy czerwca.
Doświadczenia producentów wskazują, że seler naciowy jest wrażliwy na niedobór magnezu, który może objawiać się w postaci chlorotycznych plam. Trzeba również zadbać o odpowiednie dokarmianie borem, którego niedobór skutkuje pękaniem i brązowieniem ogonków. Ważne jest też właściwe zaopatrzenie roślin w wapń.
Uprawa z rozsady
Seler naciowy, podobnie jak korzeniowy, w warunkach klimatycznych Polski uprawia się z rozsady. Jej przygotowanie zajmuje od 6 do 10 tygodni. Sadzenie z rozsady możliwe jest już pod koniec kwietnia, z tym, że w tym przypadku uprawa powinna być okryta np. agrowłókniną, żeby zabezpieczyć rośliny przed przymrozkami.
Najbezpieczniej wysadzać rośliny w pole pod koniec maja, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków. Prawidłowo wykształcona rozsada powinna mieć 4–5 liści i dobrze rozwinięty system korzeniowy. Jeśli chodzi o zagęszczenie roślin na polu, zależy to w dużej mierze od odmiany i tego jak duże rośliny chce się uzyskać. Średnio można przyjąć obsadę na poziomie 85–90 tys. szt. roślin/ha, chociaż np. w Anglii sadzi się nawet powyżej 150 tys. szt./ha.
W sprzyjających warunkach po ok. 2 miesiącach od wysadzenia roślin do gruntu można uzyskać plon handlowy. Na rynku oferowane są selery naciowe, których masa pojedynczej rośliny wynosi od 450 do 700 g, a pożądana długość 30–34 cm. Są odmiany tworzące znacznie dłuższe ogonki liściowe, ale wówczas trudniej je pakować do sprzedaży. Logistycznie najlepiej gdy rośliny mieszczą się wzdłuż krótszego boku skrzynki.
Warto wiedzieć, że ogonki selera naciowego można przechowywać nawet do ok. 8 tygodni w temperaturze 0–1°C i wilgotności względnej w zakresie 92–95%. Dłuższe przechowywanie jest możliwe w warunkach kontrolowanej atmosfery.
Oferta odmianowa selera naciowego
Na polskim rynku jest kilka firm oferujących nasiona, a także gotową rozsadę selera naciowego. Odmiany różnią się wczesnością, a także zabarwieniem ogonków liściowych – od jasno- do ciemnozielonych. Z badań wynika, że polscy konsumenci wolą ciemnozielone rośliny. Ważną cechą odmiany jest brak tendencji do wybijania w pędy kwiatostanowe. Ogonki liściowe powinny być wyrównane, chrupkie, a na przekroju nie powinny tworzyć pustych przestrzeni.
Bejo Zaden ma w ofercie odmianę Conga o 78-dniowym okresie wegetacji, wzniesionym pokroju, tworzącą ciemnozielone liście o długich, mięsistych, jasnozielonych ogonkach. Nie ma skłonności do jarowizacji. Jive – to średnio wczesna odmiana o 83-dniowym okresie wegetacji, ze względu na dobry smak i tworzenie długich ogonków liściowych odmiana ta jest polecana do sprzedaży w postaci pociętych kawałków (sticksów). Firma Eja ma w ofercie odmianę Top Seller F1 tworzącą gładkie długie ogonki liściowe, które mogą być przeznaczane na rynek warzyw świeżych oraz do przemysłu przetwórczego. W ofercie firmy HM.Clause dostępna jest bardzo wczesna odmiana selera naciowego – Lino, polecana do uprawy tunelowej i w nieosłoniętym gruncie. Może być ona oferowana na rynku warzyw świeżych, a także do przemysłu przetwórczego. Rośliny nie mają tendencji do wybijania w pędy kwiatostanowe. Mają wzniesiony pokrój i tworzą długie (20–30 cm), żywozielone ogonki liściowe. W ofercie firmy PlantiCo dostępna jest odmiana selera naciowego Zefir – o okresie wegetacji wynoszącym ok. 80 dni, polecana do zaopatrzenia rynku warzyw świeżych, przetwórstwa i przemysłu farmaceutycznego. Rośliny mają wzniesiony pokrój, tworzą po 8–12 intensywnie zielonych ogonków liściowych, bez przebarwień antocyjanowych o długości 18–25 cm. Odmiana polskiej hodowli jest dostosowana do uprawy w krajowych warunkach klimatycznych. Rijk Zwaan oferuje m.in. odmianę Imperial RZ o szybko rosnących, mięsistych ogonkach liściowych. Jest ona przeznaczona do uprawy na „świeży rynek”. Tworzy ciemnozielone, proste, wzniesione ogonki liściowe. Jest odporna na wybijanie w pędy nasienne. Artur RZ – to odmiana polecana do uprawy latem i jesienią, tworzy kompaktowe rozety, gładkich, prostych ogonków liściowych o barwie ciemnozielonej. Kylian RZ – odmiana szybko rosnąca o ciężkich ogonkach liściowych. Tozer Seeds (dystrybutor – Luty Jacek), ma rozbudowany program hodowli selera naciowego, którego numerem jeden jest kreacja Monterey F1, na uwagę zasługują również odmiany Victoria – o wyjątkowym smaku, zyskująca dużą popularność w uprawie w Wielkiej Brytanii oraz nowa kreacja Hadrian o ciemnozielonych, mięsistych ogonkach liściowych. Odmiana ta nie jest podatna na jarowizację. Firma W. Legutko ma w ofercie seler naciowy odmiany Groene Pascal, tworzący intensywnie zielone ogonki liściowe, długości ok. 20 cm. Ich mięsiste aromatyczne części najczęściej spożywane są na surowo jako dodatek do sporządzania aromatycznych zup czy też sałatek.
Możliwości ochrony selera naciowego
Seler naciowy, podobnie jak korzeniowy, wymaga chemicznej ochrony przeciwko chwastom, chorobom i szkodnikom. Spośród herbicydów w ochronie selera naciowego zarejestrowany jest Stomp Aqua 455 CS (na jednoroczne chwasty w fazie kiełkowania, wschodów i liścieni), Select Super 120 EC (na roczne jednoliścienne np. prosowate chwasty oraz samosiewy zbóż), Boxer 800 EC (roczne dwuliścienne, niektóre jednoliścienne, przed wschodami i bezpośrednio po wschodach). W ochronie przed chorobami nasiona selera naciowego powinny być zaprawiane przed siewem, w ochronie przed chorobami zgorzelowymi siewek. Przeciwko septoriozie selera, alternariozie, mączniakowi i zgniliźnie twardzikowej można zastosować np. fungicyd Scorpion 325 SC. Przeciwko szarej pleśni, rizkotoniozie i zgniliźnie twardzikowej możliwe jest użycie fungicydu Signum 33 WG. Przed septoriozą, mączniakiem i alternariozą można chronić seler naciowy fungicydem Difo 250 EC. W ograniczaniu występowania szkodników m.in. mszyc można stosować środki Emulpar 940 EC oraz Siltac EC.
Zdrowy i smaczny seler
Seler naciowy ma charakterystyczny zapach zbliżony do aromatu lubczyku oraz wyrazisty smak, który sprawia, że dobrze sprawdza się do przyprawiania dań. Spożywanie tego warzywa pomaga oczyścić organizm z toksyn oraz wspomaga procesy trawienne. Na jego popularność wpływa wszechstronność zastosowań: może służyć jako przyprawa zup, która obejdzie się już bez dodatku soli. Nadaje się do jedzenia na surowo lub wyciskania soku, a także jako dodatek do sałatek czy dań duszonych i gotowanych. Najczęściej jest oferowany na rynku warzyw świeżych, ale coraz częściej interesują się nim również zakłady przetwórcze.
Opracowała
Aleksandra Andrzejewska