Wirusy są obligatoryjnymi pasożytami wewnątrzkomórkowymi, które nie są w stanie przeżyć poza organizmem żywiciela. Nie mają zdolności poruszania się, dlatego są przenoszone mechanicznie bądź przez wektory.
Wirus mozaiki pepino (PepMV) występuje powszechnie w uprawach pomidorów pod osłonami. Jest to bardzo agresywny wirus, z łatwością przenoszony mechanicznie. Objawy choroby mogą występować zarówno na liściach, jak i na owocach. Na liściach wirus PepMV występuje w postaci żółtych plam bądź nekroz. Na owocach obserwujemy niewybarwiające się plamy lub brązowe, zabliźnione spękania owoców sięgające aż do komory nasiennej.
Ze względu na swoją szkodliwość, łatwość rozprzestrzenia się i straty, jakie powoduje w ilości i jakości plonu, został on umieszczony na liście alertowej EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization – Europejska i Śródziemnomorska Organizacja Ochrony Roślin).
Opisane dotąd izolaty PepMV różnią się genetycznie, co było podstawą wyodrębnienia czterech genotypów wirusa: peruwiańskiego (LP), europejskiego (EU), amerykańskiego 1 (US1/CH1) oraz chilijskiego 2 (CH2). W Polsce dominują izolaty z grupy CH2, aczkolwiek odnotowywano również obecność innych genotypów.
Obecnie nie ma dostępnych środków ochrony roślin zwalczających wirusy. Wszelkie zabiegi higieniczne mogą jedynie zredukować przenoszenie wirusa, natomiast nie dają gwarancji jego eliminacji. W związku z dużym nasileniem występowania wirusa PepMV, a tym samym dużymi stratami w plonie wprowadzona została na rynek polski szczepionka przeciwko wirusowi PepMV.
Zabieg szczepienia polega na wytworzeniu odporności krzyżowej poprzez szczepienie roślin osłabionymi szczepami wirusa.
Szczepienie należy przeprowadzić możliwie jak najszybciej po otrzymaniu rozsady, a najpóźniej przed otwarciem kwiatów. Zabieg można wykonać ręcznie (mechanicznie), pocierając jeden liść każdej rośliny roztworem zawierającym osłabione izolaty wirusa oraz korund bądź poprzez oprysk. Zaszczepić należy całą uprawę najlepiej tego samego dnia. Pełną ochronę przed agresywnymi szczepami wirusa PepMV rośliny otrzymują po ok 4–6 tygodniach od szczepienia, a proces ten sprawdzany jest poprzez dokładną analizę próbek pobranych z uprawy.
Maria Lis
artykuł pochodzi z dwumiesięcznika Szklarnie Tunele Osłony 6/2020
