Alternarioza i antraknoza pomidorów to dwie rożne choroby powodowane przez sprawców należących do odległych grup taksonomicznych. Ogrodnicy często mylą je, co ujemnie wpływa na skuteczność ich zwalczania. Istnieje zatem konieczność przeanalizowania cech tych dwóch chorób, wykazując różnice między nimi.
Antraknoza owoców pomidora
Chorobę powoduje grzyb Colletotrichum coccodes. Rośliny żywicielskie, to m.in.: pomidor, papryka, oberżyna, fasola, winogrono i wiele gatunków chwastów psiankowatych. Patogen może atakować korzenie kapusty, chryzantemy, sałaty, pszenicy i innych roślin. Zimuje na resztkach roślinnych w glebie w postaci sklerocjów i acerwulusów. Infekuje zarówno części podziemne roślin pomidora, zwykle w okresach deficytu wody i przy wysokiej temperaturze, jak i owoce w czasie dojrzewania. Jesienią długo utrzymująca się wysoka wilgotność roślin i znaczne różnice temperatury pomiędzy dniem i nocą, sprzyjają rozwojowi choroby na pomidorach uprawianych w polu. Zarodniki konidialne ulegają rozwlekaniu wraz z kroplami wody w czasie opadów atmosferycznych. Objawy choroby są widoczne przez plantatorów na owocach, gdzie pojawiają się początkowo brązowawe, wklęsłe plamy ze strefowo ułożonymi skupieniami sklerocjów. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza lub podczas opadów deszczu na porażonej powierzchni owoców tworzą się różowe skupienia zarodników konidialnych. Niektórych objawów nie widać, ponieważ patogen może występować także na korzeniach i podstawie łodyg pomidora. Wówczas ulega gniciu zewnętrzna tkanka, brązowieje i łatwo daje się oddzielić od walca osiowego. Na odsłoniętym walcu osiowym i ściągniętej korze widać ciemne, wielkości nasion maku sklerocja grzyba. Często na korzeniach grzyb ten występuje razem z innymi patogenami odglebowymi.
Alternarioza pomidora
Sprawcą choroby jest grzyb Alternaria solani. Roślinami żywicielskimi są ziemniaki, pomidory i inne gatunki z psiankowatych. Alternaria jako saprotrof zimuje w postaci grzybni i zarodników na resztkach roślinnych. Może też bytować na powierzchni nasion. Zakażone nasiona, resztki chorych roślin w wierzchniej warstwie gleby i porażone bulwy ziemniaka są źródłem pierwotnej infekcji. Patogen jest jednym ze sprawców zgorzeli siewek. W okresie wegetacji infekcje wtórne na plantacjach zachodzą przez przemieszczanie się zarodników konidialnych grzyba. Aby infekcja roślin zachodziła, konieczne jest zwilżenie powierzchni liści przez kilkanaście godzin. Optymalne warunki dla rozwoju patogenu występują przy dużej wilgotności powietrza i wysokiej temperaturze, ponad 25°C. Okres inkubacji choroby wynosi tylko 5–6 dni. W uprawach pod osłonami choroba stanowi mniejszy problem w porównaniu z uprawami w polu. Objawy choroby występują powszechnie na liściach ziemniaków i pomidora, także na papryce i oberżynie. Pierwsze symptomy choroby mogą występować już od połowy czerwca, w postaci suchych, ciemnobrunatnych plam, nieraz ograniczonych żółtą obwódką. Typowym objawem choroby są koncentryczne i strefowo ułożone pierścienie w obrębie plam. W przypadku silnego porażenia, plamy zlewają się, liście zamierają i zasychają. Podobne objawy mogą być widoczne na pędach i ogonkach liściowych. Choroba jest obserwowana również na owocach, jako aksamitne plamy w okolicach szypułki. Porażone tkanki owoców pokrywają się nalotem trzonków i zarodników. Bardzo szybko tracą wodę wskutek intensywnego parowania, w rezultacie następuje tak zwana mumifikacja owoców.
| Cecha różnicująca | Antraknoza | Alternarioza |
| Sprawca choroby – taksonomia | grzyb Colletotrichum coccodes należący do rzędu Glomerellales | grzyb Alternaria solani należący do rzędu Pleosporales |
| Sprawca choroby – rośliny żywicielskie | dużo roślin żywicielskich: 35 gatunków należących do 13 rodzin; patogen może infekować korzenie kapusty, chryzantemy, sałaty, pszenicy i innych roślin | mało roślin żywicielskich: ziemniaki, pomidory i inne gatunki z psiankowatych |
| Sprawca choroby – zimowanie | zimują sklerocja, które mogą przetrwać w glebie 2 lata | jako saprotrof zimuje w postaci grzybni i zarodników na resztkach roślinnych; może też bytować na okrywach nasion |
| Rozwlekanie choroby w okresie wegetacji | za pomocą zarodników konidialnych pochodzących z acerwulusów | za pomocą zarodników konidialnych wyrastających na konidioforach |
| Infekcja liści i łodyg | nie | tak |
| Infekcja owoców – objawy | tak, pojawiają się na dojrzałych owocach początkowo brązowawe, wklęsłe plamy, jakby odgniecenia, z czasem widoczne strefowo ułożone skupienia sklerocjów, brak mumifikacji | tak, jako aksamitne plamy w okolicach szypułki z czasem zajmując znaczną powierzchnię owocu; porażone tkanki owoców pokrywają się nalotem trzonków i zarodników, następuje tzw. mumifikacja owoców |
| Infekcja korzeni | tak, następuje gnicie zewnętrznej tkanki, na porażonej tkance korzeni widać ciemne sklerocja grzyba | nie |
| Termin pojawienia się choroby | później na dojrzałych owocach | wcześniej na zawiązkach i dojrzałych owocach |
| Warunki pogodowe sprzyjające rozwojowi choroby | długo utrzymująca się wysoka wilgotność roślin i duże różnice temperatury pomiędzy dniem i nocą | do infekcji niezbędne jest zwilżenie liści przez kilkanaście godzin, optymalne warunki to duża wilgotność powietrza i temperatura ponad 25°C |
Autor: dr inż. Jan Sobolewski, Skierniewice
Artykuł pochodzi z archiwalnego wydania czasopisma WARZYWA 7/2022
Tutaj zakupisz prenumeratę czasopisma “Warzywa”: LINK: https://www.plantpress.pl/produkt/prenumerata-warzywa/
