Największe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe pomidor wykazuje podczas intensywnego wzrostu i wiązania owoców. W tym sezonie pogłówne uzupełnianie składników ma szczególne znaczenie zwłaszcza tam, gdzie występowały obfite opady deszczu, prowadzące do wymywania składników ze strefy korzeniowej.
Podstawą nawożenia pomidorów podobnie jak innych warzyw, jest dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych do gleby, przed wysadzeniem rozsady. Pogłównie uzupełnienia wymaga azot oraz mikroskładniki. Warto też pamiętać, że w czasie dorastania i dojrzewania owoców zwiększa się zapotrzebowanie pomidorów na potas.
Uzupełnianie azotu
Do nawożenia pogłównego azotem można wykorzystać szybko działającą saletrę wapniową, zwłaszcza gdy chce się dostarczyć szybko działający azot. W ostatniej dawce nie powinno sie stosować nadmiernych ilości azotu oraz jego zredukowanych form (np. mocznik z inhibitorami ureazy nitryfikacji), ponieważ stymuluje to nadmierny wzrost wegetatywny co z kolei opóźnia dojrzewanie owoców i plonowanie oraz zwiększa podatność roślin na choroby grzybowe. Istotnie może się również obniżyć jakość owoców, które będą zawierały mniej suchej masy, ekstraktu, cukrów, pektyn i witaminy C, co ma kluczowe znaczenie dla przetwórstwa. W okresie intensywnego wzrostu wegetatywnego można dokarmiać rośliny mocznikiem (1–2%) lub nawozami dolistnymi o wysokiej zawartości azotu, najlepiej z dodatkiem mikroskładników. Większość nawozów dolistnych, oprócz podstawowego składnika, zawiera w swoim składzie mikroskładniki, których brakuje w większości gleb, zwłaszcza lekkich.
W przypadku fosforu, zaopatrzenie roślin w ten składnik jest ważne nie tylko w czasie ukorzeniania na polu, ale też w procesie kwitnienia, zapylenia i zapłodnienia kwiatów. Rośliny wykorzystują go do budowy organów generatywnych. W warunkach utrudnionego pobierania tego składnika w tym okresie można pomidory dokarmiać nawozami dolistnymi o wysokiej zawartości fosforu.
Ważny potas
Największe zapotrzebowanie na potas pomidor wykazuje podczas zawiązywania, wypełniania i dojrzewania owoców. Pomidory gromadzą duże ilości potasu w owocach. Ponadto dobre odżywienie potasem przez wpływ na gospodarkę wodną roślin zwiększa odporność roślin na suszę. Typowymi objawami niedoboru jest zielone zabarwienie owoców przy szypułce, tzw. zielona piętka i nierównomierne wybarwienia owoców, które są również drobniejsze. Ma to duże znaczenie dla odmian wielkoowocowych przeznaczonych do bezpośredniego spożycia, które muszą wyglądać atrakcyjnie. U odmian do przetwórstwa braki potasu powodują istotne pogorszenie cech technologicznych, zmniejszenie zawartości likopenu, cukrów, suchej masy, a w konsekwencji Brixu. W okresie dojrzewania owoców w celu poprawy ich jakości można rośliny dokarmiać nawozami dolistnymi o wysokiej zawartości potasu. Zabiegi można powtarzać co 7–10 dni.
Prawidłowe odżywienie wapniem zapewnia odpowiednią twardość owoców i ich trwałość pozbiorczą. Zazwyczaj ilości tego składnika występujące w glebie pokrywają potrzeby pokarmowe roślin i obecnie w uprawie polowej nie spotyka się suchej zgnilizny wierzchołkowej. Należy jednak pamiętać, że warunki panujące podczas uprawy mogą utrudniać pobieranie (niskie pH, dużo potasu, magnezu) lub transport jonów wapnia do owoców. Z tego powodu wskazane jest dokarmianie pozakorzeniowe nawozami z wapniem. Ich oferta rynkowa jest bardzo szeroka. Jeżeli w nawożeniu stosowano siarczan potasu to zazwyczaj nie występują niedobory tego składnika. Większe problemy spotyka się w przypadku magnezu. Pomidory są często uprawiane na glebach lekkich, które są mało zasobne w magnez. Z tego powodu warto uzupełnić niedobory tego składnika najlepiej podczas regulacji odczynu stosując do odkwaszania nawozy wapniowo-magnezowe. Do dokarmiania dolistnego można wykorzystać siarczan magnezu w stężeniu 2–4%.
Cenne mikroskładniki
Pomidor wykazuje duże zapotrzebowanie na mikroskładniki, zwłaszcza gdy nie stosuje się nawożenia organicznego. Z tego powodu wskazane jest kilkukrotne dokarmianie dolistne mikroskładnikami. Największe potrzeby w tym zakresie dotyczą boru, którego pomidor potrzebuje dużo, a większość naszych gleb charakteryzuje się niską zasobnością. Warto wobec tego wybierać nawozy makroskładnikowe z dodatkiem boru, a przypadku wysokich deficytów stosować nawożenie gleby boraksem w dawce 10–20 kg/ha. Gdy rośliny już rosną to warto skorzystać z nawozów dolistnych z borem. Krytycznym okresem dla prawidłowego odżywienia pomidorów borem jest kwitnienie. Bor bierze udział w tworzeniu pyłku kiełkowaniu, zapyleniu i zapłodnieniu kwiatów. Ponadto jony boru uczestniczą w transporcie i metabolizmie wapnia.
Pomidor wykazuje podwyższone zapotrzebowanie na żelazo i mangan. Problemy z tymi składnikami mogą się pojawić, gdy pH gleby jest zbyt wysokie, powyżej 6,7. W takich warunkach następuje uwstecznianie mikroskładników metalicznych (Mn, Fe, Cu i Zn), a tym samym ich dostępność dla roślin. Jeżeli na podstawie analizy gleby występuje silny niedobór określonego składnika lub składników to stosuje się nawozy pojedyncze. W przypadku działań profilaktycznych należy wybierać preparaty wieloskładnikowe. Najlepsze efekty uzyskuje się stosując mikroskładniki w formie schelatowanej.
Wspomagają wybarwianie owoców
Za wybarwienie owoców pomidora odpowiedzialne są m.in. likopen oraz beta-karoten, a niektóre odmiany mogą zawierać też barwniki polifenolowe (o barwie żółtej). Likopen ma barwę głęboko czerwoną, a beta-karoten w pomidorach występuje w wariantach chemicznych o barwie pomarańczowej i jasnoczerwonej. Wzajemna proporcja tych dwu naturalnych barwników oraz niewielki udział barwników polifenolowych powodują, że odmiany pomidorów przyjmują różne odcienie barwy czerwonej. Na intensywność wybarwienia owoców pomidora wpływa wiele czynników. Prawidłowe żywienie roślin na pewno będzie sprzyjało intensywnemu wybarwieniu, ale trzeba też pamiętać, że na wybarwienie duży wpływ ma pogoda.
dr Piotr Chohura
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Artykuł pochodzi z archiwalnego wydania czasopisma “Warzywa” 7/2020
Zostań naszym prenumeratorem. Zakup prenumeratę czasopisma “Warzywa” w naszym sklepie internetowym: www.plantpress.pl lub dzwoniąc pod numer: tel.: 532-545-424.
