Dbałość o czystość i przestrzeganie planu higieny w uprawie warzyw pod osłonami jest ważne przez cały cykl produkcyjny i ma decydujący wpływ na zdrowotność roślin. Mateusz Pluta, specjalista HortiHygienz w firmie Royal Brinkman Polska, szczegółowo wyjaśnia, jakie istnieją sposoby minimalizowania rozpowszechniania patogenów w obiektach uprawowych.
Kiedy w trakcie uprawy najistotniejsze jest zachowanie zasad higieny pracy i dlaczego?
Mateusz Pluta (M.P.): Zachowanie środków higieny w gospodarstwie ogrodniczym jest ważne na każdym etapie uprawy. Rozpoczynanie nowej uprawy w czysty i higieniczny sposób jest w ostatnim czasie coraz ważniejsze ze względu na dużą presję patogenów i szkodników. Gdy szklarnia jest czysta i trafiają do niej młode rośliny, ważne jest, by zapobiegać wniesieniu wraz z nimi np. za pośrednictwem ludzi, maszyn i narzędzi chorób bądź szkodników, które mogą bardzo szybko opanować plantację, narażając właścicieli na straty. W myśl zasady lepiej jest zapobiegać niż zwalczać skutki, zachowując podstawowe zasady higieny w znaczący sposób można zmniejszyć ryzyko strat wywołanych epidemią choroby lub atakiem pasożytniczych owadów. Prawidłowo prowadzona uprawa powinna zaczynać i kończyć się w czysty sposób. Podstawą powodzenia upraw w kolejnym sezonie jest dokładne mycie i dezynfekcja obiektu, z dbałością o najmniejsze szczegóły. Dobre, wyuczone nawyki wśród osób pracujących przy pielęgnacji roślin, stawianie barier fizyko-chemicznych w ciągach komunikacji pieszej i kołowej w szklarni mogą skutecznie zminimalizować ryzyko pojawienia się choroby w trakcie sezonu.
Aby podnieść higienę w gospodarstwie na wyższy poziom, zapewne konieczne jest przemyślenie kilku kwestii, co warto wziąć pod uwagę?
M.P.: Aby zachować wysoki stopień higieny w uprawie, warto opracować plan higieny. Powinien on zawierać opisy środków zapewniających czystość, wykorzystywanych w danym przedsiębiorstwie, oraz wskazówki jak często i/lub jak się je stosuje. W planie zaznacza się również, w jaki sposób i jak często kontroluje się wewnętrzne potrzeby pod kątem higieny.
Uprawy różnią się od siebie, w każdej występują specyficzne warunki, które wpływają na zagrożenie chorobami, również w poszczególnych przedsiębiorstwach występuje odmienny sposób i specyfika prac. Dlatego nie istnieje uniwersalny plan higieny, jego tworzenie jest zawsze zindywidualizowane. Wszystkie gospodarstwa ogrodnicze borykają się jednak z podobnymi zagrożeniami. Dlatego też Royal Brinkman Polska przygotował Koncept Higieny i Dezynfekcji, który zawiera szereg skutecznych rozwiązań mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia patogenów w uprawie.
Największymi roznosicielami grzybów i bakterii są ludzie przebywający w szklarni. W jaki sposób należy minimalizować rozpowszechnianie patogenów?
M.P.: Tak, to prawda. Źródłem większości infekcji w uprawach są ludzie pracujący w sezonie produkcyjnym przy obróbce roślin, jak i goście odwiedzający obiekt, ale nie tylko. Źródłem zakażenia upraw chorobami może być również złej jakości woda, materiały i narzędzia stosowane w trakcie uprawy oraz siewki i rozsada, przygotowywana w niesterylnych warunkach. Dbałość pracowników o czystość i przestrzeganie planu higieny powinny być czymś naturalnym. Niestety, w wielu przypadkach tak nie jest. Po wdrożeniu planu higieny w gospodarstwie przychodzi czas na jego przestrzeganie. Zadanie to powinno spoczywać na osobie zarządzającej danym obiektem. Osoba taka musi dopilnować, aby wszyscy pracownicy i goście (w tym dostawcy) zostali odpowiednio poinformowani o zasadach higieny tak, by mogli ich przestrzegać. Ważne jest, aby pracownicy mieli dostęp do czystej odzieży i obuwia roboczego, które zakładają od razu po przyjściu do pracy. Chodzi o to, aby nie wchodzili do szklarni w tej samej odzieży, w której przebywali na zewnątrz. W przypadku gości odwiedzających obiekt ważne jest, aby mieć kontrolę nad tym, kto odwiedza szklarnię i do jakich pomieszczeń ma dostęp. Odcięcie bezpośredniego dostępu do upraw osobom nieupoważnionym (np. kurier lub kierowca odbierający towar) zmniejsza ryzyko zainfekowania roślin chorobami. Gości natomiast należy w tym celu wyposażyć w odzież ochronną (rękawiczki, fartuchy i czepki). Stosowanie protokołu higieny dla osób odwiedzających jest istotne w związku z zapobieganiem w możliwie największym stopniu problemom wywoływanym przez bakterie, grzyby i wirusy. Protokół higieny stanowi część ogólnego planu higieny w przedsiębiorstwie. Nakładając na osoby odwiedzające zakład obowiązek przestrzegania określonych zasad higieny, ograniczamy ryzyko skażenia. Stworzyliśmy listę zasad stanowiących podstawę dla protokołu higieny dla osób odwiedzających, która jest zgodna z oficjalnymi zasadami dla przedsiębiorstw posiadających certyfikat GSPP.
Zasady higieny można podzielić na dwie kategorie dotyczące: przejścia z zewnątrz szklarni do środka i pracy w szklarni – na czym to polega? Jakie powinno stosować się preparaty do dezynfekcji dłoni i obuwia?
M.P.: Bardzo istotna jest dezynfekcja rąk i obuwia zarówno przed wejściem do przedsiębiorstwa, jak i przemieszczając się po jego terenie. W tym celu w odpowiednich miejscach powinny być rozlokowane maty dezynfekcyjne, stacje do dezynfekcji rąk i obuwia, oraz środki do mycia i dezynfekcji rąk. Ważne jest, aby wszelkie urządzenia służące dbaniu o higienę w przedsiębiorstwie były sprawne i regularnie kontrolowane, ponieważ uszkodzone, zabrudzone lub też np. suche maty dezynfekcyjne nie spełniają swoich zadań właściwie. W skrajnych przypadkach stosowanie nieodpowiednich środków do dezynfekcji może być źródłem infekcji. Również bardzo ważny jest dobór odpowiedniego środka wykorzystywanego do dezynfekcji w tych urządzeniach. Preparat taki powinien charakteryzować się długim czasem i szerokim spektrum działania, być bezpieczny dla środowiska i ludzi. Takie kryterium spełniają preparaty oferowane przez Royal Brinkman oparte na kwasie benzoesowym, który jest skutecznym środkiem do zwalczania wirusów, wiroidów, bakterii i grzybów patogenicznych (Menno Florades, Menno H i Enno Rapid).
Rozmawiała
Anna Wilczyńska
Fot. A. Czerwińska-Nowak, firmowe
Artykuł został opublikowany w czasopiśmie “Szklarnie Tunele Osłony“ (STO 2/2019 str. 32-33).
